Duurzaam beleggen in gevaar? Nee hoor!

Figuur 1 geeft de underperformance weer van de MSCI ESG Leaders-indices voor de belangrijkste ontwikkelde markten ten opzichte van de MSCI World Index in 2022 tot nu toe¹. Hoewel ernstige geopolitieke spanningen, de torenhoge inflatie en de angst voor een recessie hun weerslag hebben op de wereldwijde aandelenmarkten als geheel, is de underperformance van duurzaamheidsindices zonder meer een trendbreuk ten opzichte van de afgelopen jaren².

Marktsegmenten die het wel goed deden, met name fossiele brandstoffen, tabak en defensie, worden doorgaans uitgesloten door ESG-beleggers. Dat verklaart waarschijnlijk voor een groot deel de huidige underperformance van duurzame beleggingen (Figuur 2 en 3).

De recente zwakkere performance van duurzame beleggingen heeft natuurlijk de discussie aangewakkerd over de vraag of ‘goed doen’ gelijkstaat aan ‘geld verliezen’, waarbij de indruk wordt gewekt dat er een natuurlijke wisselwerking bestaat tussen beide. In een ideale wereld creëren we natuurlijk zowel vermogen als welzijn, maar soms botsen de prioriteiten van duurzame strategieën nou eenmaal. Denk bijvoorbeeld aan de zorgen over het klimaat tegenover de maatschappelijke kosten van hoge energieprijzen. Of aan beleggen in defensiebedrijven tijdens geopolitieke onrust.

Het is ook duidelijk dat de wereld is veranderd door de Covid-pandemie en de oorlog in Oekraïne – in een wereld waarin ook duurzaam beleggen zich moet blijven ontwikkelen met het oog op de hogere marktvolatiliteit.

We zouden dan ook kunnen spreken van een ‘gezonde’ reset voor duurzaam beleggen, waarin gangbare aannames over bijvoorbeeld de effectiviteit van strikte uitsluitingen en ESG-ratings op de proef worden gesteld. De markt krijgt waarschijnlijk meer belangstelling voor geavanceerdere, praktische benaderingen die meer nuance aanbrengen en meer naar de context kijken.

De recente afname van de vraag naar duurzaam beleggen blijkt ook duidelijk uit de kapitaalstromen. Waar duurzaamheid de afgelopen jaren nog de grote uitblinker was als het gaat om instroom, is die trend de afgelopen maanden ontegenzeglijk verzwakt (Figuur 4). Zo bedroeg de instroom in ESG-fondsen in mei 2022 nog maar USD 13 miljard, een daling van meer dan 70% ten opzichte van de USD 46 miljard van een jaar geleden.

In Figuur 5 staat een verdere verdeling van de dalende instroom in ESG-fondsen naar regio's, beleggingscategorieën en beleggingsstrategieën. We zien nu trouwens wel voor het eerst sinds eind 2021 dat de instroom weer wat aantrekt, vooral voor actieve Europese ESG-aandelenstrategieën.

Dus hoe gaan we nu verder? Aangezien ESG verschillende kleuren en smaken kent, wordt duurzaam beleggen ook niet op één bepaalde manier gedefinieerd. In de praktijk kunnen beleggers de duurzaamheidsstrategie kiezen die het beste aansluit bij hun specifieke doelen, of die nu meer is gericht op impact, best-in-class ESG, uitsluitingen of mainstream ESG-integratie – om maar een paar voorbeelden te noemen. En zelfs binnen al deze categorieën is er vaak nog ruimte om te manoeuvreren, waarbij duurzaamheidsdoelen echt niet altijd een negatief effect hebben op het beleggingsrendement. De vraag is hoe?

In de huidige marktomgeving zijn fondsmanagers heel bang voor verkeerd afgestemde exposure en willen ze heel graag de volatiliteit afkomstig van overvolle ESG-posities beperken. Dat vraagt om een betere balans tussen groei en waarde. Daarom geven wij de voorkeur aan een benadering die enerzijds is gericht op hoogwaardige bedrijven met een redelijke waardering en anderzijds op exposure naar waardenamen als inflatieafdekking. Met andere woorden, door hoogwaardige bedrijven met een sterke duurzaamheidsstrategie in bezit te hebben en daarnaast posities in te nemen in ESG-verbeteraars in het waardesegment, creëren we flexibiliteit waarbij duurzaamheid niet per se ten koste gaat van het rendement, of omgekeerd.

In de context van duurzaam beleggen wordt naar zo'n barbell-benadering vaak gerefereerd als ‘ESG-integratie’, een gebied dat succesvol is verkend door het Robeco Sustainable Global Stars Equities-fonds³. Centraal in deze strategie staat de integratie van financieel materiële ESG-factoren in het beleggingsproces.

Het gaat hierbij dus over duurzaamheid met een directe invloed op de waardering van een bedrijf, door de groeivooruitzichten, de winstgevendheid, het risicoprofiel of de algemene concurrentiepositie te verbeteren. In de praktijk betekent dit dat de strategie niet alleen op zoek gaat naar bedrijven met een grote positieve impact, maar ook belegt in bedrijven met een risicovoller ESG-profiel – zolang dit maar tot uiting komt in het financiële model en grondig wordt besproken met het management van het bedrijf via engagement.

Over het algemeen brengt iedere marktomgeving weer nieuwe kansen met zich mee, ook voor duurzame beleggers. In het brede scala aan duurzaamheidsstrategieën zijn sommige duidelijk meer beperkt dan andere, doordat ze harder worden geraakt door het uitsluiten van bepaalde sectoren en door de exposure naar factoren die tot voor kort het rendement nog hielpen opdrijven. Daarom wordt het steeds belangrijker om duurzaamheid niet alleen te zien als een mooi narratief, maar ook gedisciplineerd te blijven als het gaat om waarderingen en niet te veel te betalen voor ‘goede’ bedrijven.

In de toekomst zien wij de belangstelling van de markt voor duurzaam beleggen niet plotseling verdwijnen. Ondanks de sterke instroom in de voorbije jaren is nog altijd slechts een paar procent van het wereldwijd beheerde vermogen geclassificeerd als ESG⁴. Dat percentage gaat op termijn wel stijgen, dankzij de structurele maatschappelijke en regelgevende steun voor duurzame beleggingen⁵. Voorbeelden van dit laatste zijn de EU Taxonomy, een raamwerk dat is gericht op ecologisch duurzame activiteiten, en het recentere initiatief van de EU om een Social Taxonomy op te stellen, die allebei zijn bedoeld om de kapitaalstromen in de richting van duurzame fondsen te loodsen en te versnellen⁶. Kortom, ondanks het zwakkere sentiment van de laatste tijd lijkt de structurele fundering onder duurzaam beleggen nog zeer intact.

De huidige marktomgeving heeft ons echter een belangrijke les geleerd: verandering is een constante. Een gratis lunch bestaat niet – ook duurzaam beleggen moet de stap zetten naar de volgende fase in zijn levenscyclus. De veranderende marktdynamiek vraagt om een verschuiving weg van simplistische, oppervlakkige duurzame benaderingen naar benaderingen die meer toekomstgerichte, genuanceerde inzichten en beter doordachte engagements integreren. Uiteindelijk moet dit niet alleen positieve veranderingen bij bedrijven teweegbrengen, maar de duurzame strategieën ook robuuster maken om verschillende, complexere marktomgevingen te doorstaan.