Duurzaamheid van landen zichtbaar geschaad door Covid-19

Uit het halfjaarlijkse rapport blijkt dat de prestaties van sommige landen op het gebied van maatschappij, milieu en bestuur (environmental, social and governance; ESG) achteruit zijn gegaan. De pandemie heeft economieën overhoop gegooid en het vermogen aangetast om de menselijke en economische nasleep van het massale aantal besmettingen het hoofd te bieden.

Ook wordt uitgelegd hoe de kloof tussen noord en zuid op duurzaamheidsgebied in Europa, die in het rapport van januari 2021 werd belicht, zich door de pandemie tevens heeft uitgebreid tot een oost-westkloof. De rijkste landen uit Noord- en West-Europa blijven hoger op de lijst staan dan de landen uit het zuiden en oosten van het continent. De Balkanlanden scoren het slechtst.

De Scandinavische landen blijven de top van de ranglijst domineren, aangevoerd door Zweden, dat in het 21-jarige bestaan van de CSR steeds weer het meest duurzame land blijkt. Daarna volgen Finland, Noorwegen, Denemarken en IJsland.

Nieuw-Zeeland is op plek 7 het hoogst genoteerde land van buiten Europa. Van de 23 ontwikkelde landen, op een totaal van 150 onderzochte landen, behoren er 20 tot de hoogste ESG-categorieën. Griekenland, Italië en Spanje zijn de uitzonderingen met een plek in de middenmoot.

Van de 127 opkomende markten in het onderzoek wisten er slechts 9 een plek in de op een na hoogste categorie te bemachtigen, aangevoerd door Singapore. De onderste landen zijn in oorlog verwikkelde usual suspects: Jemen, de Centraal-Afrikaanse Republiek en Soedan. Zuid-Afrika (97), India (114), Egypte (115), Nigeria (139) en Pakistan (144) zijn de laagst geklasseerde landen waarin het mogelijk is om te beleggen.

“Covid-19 grijpt nog altijd om zich heen in grote delen van de wereld en dus blijft het nog wel even gissen naar de volledige omvang van de gevolgen”, zegt SI Country Specialist Max Schieler, auteur van het rapport. “Het is natuurlijk wel duidelijk dat de pandemie al een grote impact heeft gehad op een groot aantal terreinen, waarmee jaren aan vorderingen in de strijd tegen armoede en op andere vlakken van menselijke ontwikkeling ongedaan is gemaakt.”

“De pandemie heeft enkele hardnekkige breuklijnen blootgelegd en verergerd, zoals extreme ongelijkheid, onderliggende verschillen in gezondheidszorg, onderwijs en sociale zekerheid, en sluimerende maatschappelijke en politieke spanningen. Waar ontwikkelde economieën de ernstige economische gevolgen de kop in konden drukken met ongekende fiscale steun en monetaire stimulering, beschikten minder ontwikkelde landen niet over de noodzakelijke financiële slagkracht om hun burgers op dezelfde manier te beschermen tegen de economische malaise.”

“Hierdoor is een wijdverbreid ongenoegen opgeborreld en overspoelt een golf van maatschappelijke onrust de wereld – van Brazilië en Chili tot Colombia en Zuid- Afrika, om maar een paar landen te noemen. Met het oog op de door Covid-19 veroorzaakte humanitaire en economische crisis, toenemende ongelijkheid en vervagende sociale cohesie, is de kans groot dat de maatschappelijke onrust en politieke instabiliteit aanhouden. En dat heeft gevolgen voor het economische landschap en de duurzaamheid van landen.”

Een positief effect van de pandemie was dat de wereldwijde, energiegerelateerde CO₂-uitstoot met 5,8% daalde, volgens de IEA de grootste procentuele daling sinds de Tweede Wereldoorlog. Maar het blijft een probleem om regeringen zover te krijgen dat ze de uitstoot ver genoeg terugdringen om te voldoen aan het Akkoord van Parijs, zoals beschreven in twee specials over Zwitserland en Australië.

“In Zwitserland kreeg het beleid in de strijd tegen de klimaatverandering een flinke knauw toen op 13 juni een krappe meerderheid van 51,6% in een referendum tegen een voorgestelde CO₂-wet stemde”, zegt Schieler. “Deze wet moest de weg vrijmaken voor diverse maatregelen op basis van het principe dat de vervuiler betaalt, zoals een hogere belasting op autobrandstof en vliegtickets. De uitslag was te wijten aan een combinatie van factoren, waaronder desinformatie en de angst voor stijgende kosten van levensonderhoud, en kwam op een moment dat de Zwitserse bevolking al gebukt ging onder Covid-19.”

Aan de andere kant van de wereld lijkt Australië de extreme weersomstandigheden die het land de voorbije jaren hebben geteisterd, zoals bosbranden, droogte en overstromingen, volledig te negeren. “De Australische economie is sterk afhankelijk van fossiele brandstoffen en het land is wereldwijd een van grootste exporteurs van steenkool. Dat verklaart wellicht waarom de regering verzuimt om meer concrete maatregelen te nemen”, zegt Schieler.

“Maar de kosten van nietsdoen lopen de komende jaren waarschijnlijk alleen maar op. Uit een recent rapport van de Climate Council blijkt dat de kosten van de extreme weersomstandigheden sinds de jaren 70 ruimschoots zijn verdubbeld en het afgelopen decennium uitkwamen op AUD 35 miljard. Tegen 2038 kunnen deze kosten oplopen naar maar liefst AUD 100 miljard per jaar.”

Landen en gebieden bewegen omhoog en omlaag op de ranglijst, al naar gelang hoe goed ze omgaan met de ESG-factoren waar het onderzoek naar kijkt. Hongkong duikelde het afgelopen jaar én de laatste drie jaar het meest door de toenemende bemoeienis van China in Hongkong en de invoering van de nationale veiligheidswet. Griekenland noteerde over beide periodes de grootste stijging, doordat het blijft profiteren van de hervormingen die zijn doorgevoerd na de financiële crisis van 2009.

Tot de grootste stijgers behoort – enigszins verrassend – ook Saoedi-Arabië, dankzij een verhoging van de pensioenleeftijd voor vrouwen, wat positief bijdraagt aan de indicatoren voor gendergelijkheid en vergrijzing, en een aantal kleinere veranderingen in het dagelijks leven. “We mogen hierdoor echter niet voorbijgaan aan het feit dat het land nog altijd ernstig tekortschiet als het gaat om gelijkheid, persoonlijke vrijheden en mensenrechten”, zegt Schieler.

Een opvallend gegeven is dat de Verenigde Staten (VS) zijn weggezakt uit de top 20 door de aanhoudend zwakke duurzaamheidsprestaties tijdens het presidentschap van Donald Trump. Aan het begin van zijn termijn stond het land nog op de 18e plek, maar nu is het gedaald naar plek 21, met een zwakkere performance voor alle drie ESG-terreinen.

“Gezien de inauguratie van Joe Biden in januari en de beleidsomslag op verschillende vlakken, waaronder het opnieuw aansluiten bij het Akkoord van Parijs, is er echter een gerede kans dat de daling tot stilstand gaat komen, of zelfs ongedaan wordt gemaakt”, zegt Schieler.