De paradox van duurzaam beleggen in mijnbouw

Metaalproducenten blijven onmisbaar in de transitie naar een CO₂-arme economie, omdat ze de grondstoffen leveren voor onder meer elektrische auto’s. Bovendien is de wereld nog jaren afhankelijk van fossiele brandstoffen, zegt Chris Berkouwer, portefeuillemanager van het fonds Robeco Sustainable Global Stars Equities.

Daarom kunnen we veel beter op zoek gaan naar oplossingen om deze verguisde sector te decarboniseren, in plaats van deze hetzelfde te behandelen als de tabaksindustrie, aldus Berkouwer.

In februari besprak hij op de Indaba Mining Investment Conference in Zuid-Afrika de heikele en soms conflicterende kwesties op het gebied van milieu, maatschappij en ondernemingsbestuur (ESG) waar grote mijnbouwbedrijven mee te kampen hebben. Hij nam daar ook deel aan verschillende Mining & ESG-panels.

“Beleggers worden geconfronteerd met een paradox, want mijnbouwbedrijven spelen een cruciale rol in de transitie naar een CO₂-arme economie”, zegt hij. “Deze bedrijven leveren namelijk belangrijke grondstoffen voor bijvoorbeeld het aandrijven van elektrische auto’s en voor de complete infrastructuur daaromheen. Daar zijn tien keer zoveel metalen voor nodig als nu het geval is.”

“Ieder mijnbouwbedrijf is anders, maar zelfs de bedrijven met nauwelijks exposure naar steenkool zijn zeer ongeliefd onder beleggers. Zo is hun waardering maar half zo hoog als die van andere industriële bedrijven, ook al hebben ze een superieur rendement op geïnvesteerd kapitaal, liggen de dividenden 35% hoger en genereren ze anderhalf keer zo veel vrije cashflow.”

“Grote wereldwijde mijnbouwbedrijven scoren op vrijwel iedere financiële maatstaf beter dan de algemene markt, maar toch blijft de MSCI Metals and Mining Index al jarenlang fors achter. Er lijkt altijd wel een stok te zijn om een mijnbouwbedrijf mee te slaan.”

Dat geldt vooral voor steenkoolbedrijven: sommige grote beleggers hebben besloten bedrijven uit te sluiten van hun portefeuilles als ze 25% of meer van hun inkomsten uit steenkool halen. Robeco hanteert voor zijn duurzame portefeuilles een lager percentage, namelijk 10%.

“Vanuit milieuoogpunt is dat heel logisch, aangezien steenkoolbedrijven niet nodig zijn voor de energietransitie. Maar of we het nou leuk vinden of niet, steenkool is nog steeds een van de goedkoopste energiebronnen en blijft nog jarenlang een groot deel uitmaken van de vraag naar primaire energie, vooral in opkomende markten”, zegt Berkouwer.

“Dus wie zegt dat bedrijven zo snel mogelijk van hun kolencentrales af moeten, gaat voorbij aan het feit dat veel van deze bedrijven een belangrijke rol spelen in lokale economieën. Ze creëren veel banen, bouwen de nodige infrastructuur en hebben eenvoudigweg niet de middelen om hun model radicaal te veranderen. We kunnen ons richten op het milieuaspect van hun ESG-prestaties, maar voor het maatschappelijke aspect is dat niet zo eenvoudig.”

Een van de mogelijkheden is volgens Berkouwer dat mijnbouwbedrijven voor hun eigen stroomvoorziening overstappen naar hernieuwbare energie en hun transportvloot elektrificeren. Het gebruik van elektriciteit en brandstof is namelijk verantwoordelijk voor zo'n 70% van hun uitstoot.

“Er zijn veel interessante voorbeelden van bedrijven die dit al doen. Zo sluiten Chileense kopermijnbouwers contracten af om hernieuwbare energiebronnen te gebruiken tegen 40% lagere kosten dan voor fossiele brandstoffen”, zegt hij. “Daarnaast doet een groot mijnbouwbedrijf een proef met apparatuur voor ondergrondse ventilatie die wordt aangedreven door waterstof. En een ander bedrijf maakt gebruik van een eigen waterkrachtcentrale in Canada.”

“Een andere innovatie is het gebruik van CO₂-vrije inert-anode technology voor het smelten van aluminium. Dat scheelt alleen al in Canada 6,5 miljoen ton CO₂-uitstoot per jaar – evenveel als je twee miljoen auto's van de weg zou halen”, zegt Berkouwer.

“Het zou een enorme doorbraak zijn als dit werkt, want de productie van aluminium is verreweg het meest energieverslindende proces. Er is 15 keer zoveel energie voor nodig als voor de productie van bijvoorbeeld staal. Bovendien zorgt het proces voor een hoge CO₂-uitstoot, aangezien de smeltovens hoofdzakelijk worden gestookt met kolen.”

Berkouwer zegt dat mijnbouwbedrijven er goed aan doen hun eigen publieke imago te verbeteren, waarbij ze de nadruk moeten leggen op de cruciale rol die ze spelen in de moderne wereld. Dat kan ook een positieve uitwerking hebben op hun gehavende marktwaarde.

“Mijnbouwers moeten ook proactiever zijn in het integreren van ESG, en duidelijk maken hoe ze een bedreiging kunnen omzetten in een kans. Deze bedrijven hebben in het verleden te vaak verkeerde investeringen gedaan, met kostenoverschrijdingen en langdurig vertraagde projecten.”

“De hedendaagse maatschappij is gebouwd op de schouders van mijnbouwbedrijven – ze zijn de poortwachters van de bredere economie, zelfs in het huidige technologietijdperk. In tegenstelling tot tabaksbedrijven maken mijnbouwbedrijven en hun klanten vaak deel uit van essentiële infrastructuur. Ze worden zelfs beschouwd als ‘van strategisch belang’.”

“Maar zoals met alle duurzaamheidskwesties zitten ook hier de nodige haken en ogen aan. Zo zijn veel mijnbouwers nu nog controversieel, maar hebben ze wel grote plannen om hun portefeuilles te herzien (steenkool uitfaseren) en zijn ze al aan het investeren om hun milieuvoetafdruk te verbeteren (waarmee ze hun kostenstructuur verlagen).”

“De gebruikers van hun producten moeten ook hun gedrag veranderen, en leveranciers en klanten moeten gaan samenwerken. De eerste producenten van fossiele brandstoffen hebben deze handschoen inmiddels opgepakt, na een dialoog met beleggers (en andere belanghebbenden). Deze bedrijven zijn ook een samenwerking aangegaan met hun klanten.”

“In onze ogen is een enkele screening of het simpelweg uitsluiten niet voldoende. Als je stopt met beleggen in een bedrijf, verplaats je het ‘probleem’ in wezen alleen maar naar een andere partij. En die maakt zich misschien niet of minder druk om de klimaatverandering. Daarom hanteren we bij Robeco een groot aantal strategieën en tools om zo effectief mogelijk verandering tot stand te brengen.”

“Het klopt dat steenkool eigenlijk niet thuishoort in een duurzame portefeuille, en de discussie of portefeuilles überhaupt beleggingen in steenkool zouden moeten omvatten, of andere controversiële producten, moeten we iedere dag blijven voeren. Maar we willen wel graag laten zien dat het allemaal een stuk complexer is dan mensen misschien denken.”