Nederlandse pensioenfondsen moeten SDG's nog omarmen

Dat was de conclusie van een rapport van de Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling (VBDO), die heeft onderzocht in hoeverre de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (Sustainable Investment Goals; SDG’s) deel uitmaken van de Nederlandse beleggingscultuur. Daarvoor zijn 42 instellingen geanalyseerd, die met een vermogen van EUR 1,36 miljard goed zijn voor zo'n 95% van de Nederlandse pensioenmarkt. Daarmee is dit onderzoek het grootste in zijn soort.

Uit de resultaten blijkt dat alle fondsen hadden gehoord van de SDG’s en de meeste fondsen ze ook als een beleggingskans zagen. Toch waren er maar weinig die er rechtstreeks in belegden of ze standaard toepasten in hun benadering. Nederlandse fondsen lopen nog wel voor op die in andere landen, maar er is nog veel werk aan de winkel om de SDG’s mainstream te maken.

De 17 doelen zijn in 2015 gelanceerd door de Verenigde Naties (VN). Ze lopen uiteen van het uitroeien van honger in de wereld en het beperken van de opwarming van de aarde, tot het verbeteren van de gezondheidszorg, de toegang tot technologie en het onderwijs in opkomende markten. De SDG’s zijn inmiddels ondertekend door 198 landen en het streven is dat in 2030 alle landen dat hebben gedaan.

“Mocht het niet lukken om de SDG’s te realiseren, dan kan dat ernstige gevolgen hebben voor pensioenfondsen”, waarschuwt het rapport, dat Robeco heeft gesponsord om duurzaamheid te stimuleren. “Als we de klimaatverandering geen halt toeroepen, heeft dat volgens een recent rapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change van de VN een grote impact op ecosystemen en de gezondheid en het welzijn van mensen.”

Een belangrijke uitkomst van het onderzoek was dat de meeste pensioenfondsen de SDG’s vooral zien als een beleggingskans en niet als een verantwoordelijkheid. Dat is een wezenlijk verschil. Een cruciaal punt van duurzaam beleggen is namelijk dat het gebruikt kan worden voor beter onderbouwde beleggingsbeslissingen. De tijd dat het puur een ‘ethische’ kwestie was, ligt al lang achter ons.

De SDG’s bieden beleggingskansen in verschillende sectoren en voor alle beleggingscategorieën. Denk bijvoorbeeld aan aandelen van bedrijven in CO2-arme infrastructuur of aan groene obligaties. Pensioenfondsen hebben SDG 13 (Klimaatactie) aangewezen als het doel dat de grootste beleggingskansen oplevert, vooral vanwege de meetbare doelstellingen voor bijvoorbeeld CO2-uitstoot. In hun ogen zijn echter niet alle SDG’s belegbaar. Voorbeelden hiervan zijn SDG 10 (Ongelijkheid verminderen) en SDG 16 (Vrede, justitie en sterke publieke diensten).

Dat betekent nog niet dat ze die moeten uitsluiten van het beleggingsproces, want ze kunnen die ook zien als een verantwoordelijkheid. De positieve of negatieve impact kan namelijk worden gebruikt voor negatieve screening of als onderdeel van ESG-integratie. Zo kan een fonds dat belegt in infrastructuur op de zeebodem rekening houden met de impact op SDG 14 (Leven in het water). Het doel dat door beleggers het meest werd gezien als een verantwoordelijkheid was SDG 3 (Goede gezondheid en welzijn). Aan de andere kant werd SDG 1 (Geen armoede) door geen enkel pensioenfonds gezien als een verantwoordelijkheid.

Het rapport roept op om in actie te komen voor een toepassing op ruimere schaal van de doelen. In de ogen van Herman Mulder, voorzitter van de Stichting SDG Charter in Nederland, dienen de SDG's als een moreel kompas voor beleggers.

“Klanten van pensioenfondsen hebben een dubbel belang: ze willen een goed pensioen en leven in een welvarende, rechtvaardige en vreedzame samenleving”, zegt hij. “De fiduciaire plicht van pensioenfondsen heeft niet alleen betrekking op de directe belangen van hun primaire begunstigden, maar ook op hun bijdrage aan de samenleving als geheel. Daar profiteren hun klanten indirect van.”

“De pensioensector heeft de plicht en de kans om een betrouwbare beheerder en facilitator van duurzame, gedeelde waardecreatie te zijn, door analyses en financiering. Voor een wereld die we allemaal nastreven en verdienen!”

Het rapport bracht verder aan het licht dat een effectief beleid voor verantwoord beleggen sterk afhankelijk is van de betrokkenheid van het bestuur. Als het bestuur serieuze belangstelling toont, kunnen de gesprekken leiden tot de integratie van de SDG’s. Al moet ook de vermogensbeheerder worden meegenomen in deze gesprekken.

Andere belangrijke bevindingen waren:

• Voor de meeste pensioenfondsen is hun fiduciaire plicht de voornaamste reden om de SDG’s te integreren. Andere belangrijke drijfveren zijn reputatie en ethische overwegingen. De relatief lage score voor financiële performance als drijfveer geeft aan dat pensioenfondsen niet goed door hebben dat beleggingen in SDG's bijdragen aan een beter rendement.
• De SDG’s staan hoog op de agenda van het bestuur van pensioenfondsen – 48% praat er vaker dan één keer per jaar over, 35% één keer per jaar en slechts 17% helemaal niet. Toch zijn de SDG's voor slechts de helft van de fondsen een gespreksonderwerp in het contact met hun vermogensbeheerder. En minder dan een derde heeft ze mee laten wegen bij de keuze voor een vermogensbeheerder.
• Twee derde van de onderzochte fondsen heeft geen formeel beleid voor integratie van de SDG's. Zo'n 18% van de fondsen benoemt de doelen in de beleggingskansen, terwijl 8% ze in algemenere zin aanstipt.
• Slechts 19% van de pensioenfondsen heeft targets opgesteld om de beleggingsactiviteiten af te stemmen op de SDG’s. Zo heeft één fonds een duidelijke doelstelling om 10% te beleggen in duurzame ontwikkeling. Een andere 19% is op dit moment bezig met het opstellen van targets en maar liefst 62% heeft helemaal geen targets. Dat komt deels doordat sommige doelen niet belegbaar zijn. Daarnaast helpt het ook niet mee dat een deel van de 169 targets meer kwalitatief dan kwantitatief van aard is

In het rapport staat te lezen dat er voor pensioenfondsen nog meer obstakels zijn om de SDG’s volledig te omarmen. Tot de genoemde redenen behoren een gebrek aan capaciteit (vooral omdat er veel onderzoek nodig is) en onduidelijkheid over de uiteindelijke impact op het beleggingsrendement. Verder klaagden pensioenfondsen ook over onvoldoende interne kennis over dit concept en een gebrek aan toegevoegde waarde voor de meer subjectieve doelen.

Iets bemoedigender was dat 13 (van de 42) pensioenfondsen aangaven op dit moment bezig te zijn met het integreren van de SDG’s. Het implementeren van de SDG’s wordt vaak gezien als een complex gebeuren waar nader onderzoek voor nodig is. Sommige pensioenfondsen wilden dan ook eerst de mogelijkheden onderzoeken om de SDG’s te meten voordat ze die opnemen in hun beleid.