Biodiversiteit is het geheel van het leven op aarde in al zijn vormen, van eenvoudige genetische structuren, planten en bomen, tot dieren, zeewezens, bacteriën en mensen. De Convention on Biological Diversity definieert biodiversiteit als volgt: “De variabiliteit tussen organismen van alle bronnen, met inbegrip van terrestrische, mariene en andere aquatische ecosystemen, en de ecologische complexen waar ze deel van uitmaken. Dit omvat de diversiteit binnen soorten, tussen soorten en van ecosystemen.”

Ecosystemen zijn functionele eenheden van het levende (planten, dieren, micro-organismen) en het niet-levende (lucht, mineralen, water), die allemaal met elkaar in wisselwerking staan om bossen, moerasland, grasland, koraalriffen of andere natuurlijke massa's te vormen. De ‘natuur’ omvat zowel het levende als het niet-levende, maar in de praktijk worden de termen natuur en biodiversiteit vaak door elkaar gebruikt.

Ecosysteemdiensten zijn de goederen en diensten die we oogsten en onttrekken aan de natuur, zoals voedsel, water, vezels, hout en medicijnen, samen met culturele diensten zoals tuinen, parken en kustlijnen. Natuurlijke processen zorgen ook voor het behoud en herstel van de bodem, het beheersen van overstromingen, het filteren van vervuilende stoffen, de verwerking van afval, de bestuiving van gewassen, het behoud van de waterkringloop, de regulering van het klimaat en vele andere functies.

Al met al is de biodiversiteit essentieel voor gezonde ecosystemen, en dus vaagt het verlies aan biodiversiteit het fundament onder die ecosystemen weg. Zonder die ecosystemen zouden onze economie en samenleving zoals we die nu kennen niet mogelijk zijn. De wisselwerking tussen de biologische elementen die onze voedselketens creëren, zorgt er al miljoenen jaren voor dat onze planeet bewoonbaar is voor de veelheid aan soorten op het land en in de zee. Maar die wisselwerking wordt nu dus bedreigd.

Onderzoek toont aan dat de biodiversiteit in de geschiedenis van de mensheid nog nooit zo snel terugliep als nu: het tempo van uitsterven ligt op dit moment tientallen tot honderden keren hoger dan het gemiddelde van de afgelopen 10 miljoen jaar. Daarom waarschuwen wetenschappers dat we ons op dit moment midden in de ‘zesde massa-extinctie’ bevinden – de vorige vond 65 miljoen jaar geleden plaats en roeide de dinosaurus uit. ¹

Door onduurzaam menselijk handelen worden maar liefst een miljoen soorten met uitsterven bedreigd, waarvan veel al binnen tientallen jaren, volgens de Global Assessment van het Intergouvernementeel Platform voor Biodiversiteit en Ecosysteemdiensten (IPBES) uit 2019. Dit is te zien in de grafiek hieronder.

Figuur 1: Uitsterfrisico's op de Rode Lijst van de International Union for Conservation of Nature (IUCN)

Bron: IPBES.

De gemiddelde rijkdom aan inheemse soorten op het land is al minstens 20% afgenomen sinds 1900, toen de komst van gemotoriseerd vervoer over land een groter deel van de aarde toegankelijk maakte voor ontwikkelaars. In rivieren en oceanen wordt meer dan 40% van de amfibiesoorten, bijna 33% van de rifvormende koralen en ruim een derde van alle zeezoogdieren bedreigd door onduurzaam menselijk handelen.

IPBES heeft de vijf belangrijkste oorzaken van biodiversiteitsverlies vastgesteld. Dat zijn: ²

1. Land- en zeegebruik: Dit komt vooral door ontbossing en uitbreiding van de landbouw op het land en door overbevissing op zee, om te voldoen aan de toenemende vraag van de groeiende wereldbevolking. Sinds 1990 is ongeveer 420 miljoen hectare bos – een gebied half zo groot als de Verenigde Staten – en 86% van de moeraslanden verloren gegaan, terwijl wereldwijd 23% van de bodem is aangetast. Zo'n 30% van de visstand wordt bedreigd door overexploitatie.
   
   

2. Klimaatverandering: Door de aanhoudende uitstoot in de atmosfeer is de wereld sinds het begin van de industriële revolutie in de 18e eeuw 1,2 graden opgewarmd. Dit veroorzaakt extremere weersomstandigheden, zoals krachtigere orkanen, bosbranden, overstromingen en droogte, en er is nog maar weinig tijd over om CO₂-neutraal te worden voor de deadline van 2050.
   
   

3. Vervuiling: De uitstoot van chemicaliën en giftig afval is dodelijk voor de biodiversiteit. Het gebruik van pesticiden doodt bijen en andere essentiële bestuivers die een cruciale rol spelen in ons voedselsysteem. Er drijft nu zoveel plastic in de oceaan dat het totale gewicht ervan naar verwachting in 2050 hoger is dan het totale gewicht van de vissen die erin leven, terwijl 80% van al het afvalwater, inclusief menselijk afvalwater, ongezuiverd is.
   
   

4. Directe exploitatie van natuurlijke hulpbronnen: Industrieën zoals mijnbouw zijn verantwoordelijk voor verlies van habitat, dat de grootste bedreiging is geworden voor het voortbestaan van soorten op het land. Het herstel van slechts 15% van de ecosystemen zou het uitsterven van soorten met 60% kunnen terugdringen, terwijl ook lokale economieën hiervan profiteren.³ Paradoxaal genoeg gaat het winnen van grondstoffen die essentieel zijn voor de transitie naar netto-nul, zoals lithium voor de accu's van elektrische auto's, soms ten koste van het milieu.
   
   

5. Invasieve soorten: Als gevolg van de wereldeconomie en de groei van het moderne toerisme heeft de introductie van uitheemse soorten sinds het begin van het koloniale tijdperk in de 17e eeuw bijgedragen aan 40% van de uitstervingen. De kosten van invasieve plagen in gekoloniseerde delen van de wereld, waaronder Australië, Brazilië en de VS, worden geschat op USD 137 miljard per jaar. ⁴
   

Het verlies aan biodiversiteit is onlosmakelijk verbonden met klimaatverandering – ze worden zelfs vaak gezien als twee kanten van dezelfde medaille. Oceanen zijn de grootste koolstofreservoirs van de wereld, die uitstoot absorberen en tegelijkertijd zuurstof produceren. De toenemende verzuring in combinatie met de voortdurende vervuiling heeft ertoe geleid dat 40% van de oceanen ‘verstoord’ is geraakt, volgens het IPBES.

Ontbossing verergert de klimaatverandering, doordat miljarden tonnen broeikasgassen worden uitgestoten bij het kappen van bomen, vooral als ze worden verbrand voor landontginning. Tegelijkertijd verkleint het verlies van de bomen een van grootste koolstofreservoirs ter wereld die, net als de oceanen, zowel uitstoot absorberen als zuurstof produceren. Volgens het World Economic Forum is ontbossing alleen al verantwoordelijk voor ongeveer 17% van de opwarming van de aarde.⁵

Het behoud van bossen en andere ecosystemen, zoals veengronden, wordt dan ook gezien als een cruciaal punt voor het realiseren van de doelstelling in het Akkoord van Parijs van 2015 om de wereldwijde temperatuurstijging te beperken tot 2 °C tegen het einde van deze eeuw, en liever nog tot 1,5 °C. Herbebossing zou de uitstoot tegen 2030 met 11,7 gigaton CO₂-equivalent per jaar kunnen verminderen, meer dan 40% van wat nodig is om de opwarming van de aarde te beperken, aldus het IPBES.

De oplossing ligt in het ‘ombuigen van de curve’, oftewel het stoppen en omkeren van de vijf oorzaken van biodiversiteitsverlies door de voetafdruk van menselijke productie en consumptie te verkleinen. In het Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework, dat in 2022 door 188 landen werd ondertekend, is afgesproken dat het essentieel is om de curve om te buigen vóór 2030. Dit komt in het volgende hoofdstuk uitgebreider aan bod.
 
Figuur 2: De curve ombuigen

Bron: Robeco, Bloomberg. ⁶

Net als het Akkoord van Parijs vereist ook dit akkoord dat landen plannen en doelen opstellen en uitvoeren om de transitie van de samenleving naar een natuurpositievere economie te stimuleren. Van bedrijven en beleggers wordt verwacht dat ze rapporteren over risico's en kansen en dat ze hun activiteiten en beleggingen op elkaar afstemmen. Het Akkoord van Kunming-Montreal vereist dus dat we onze manier van werken aanpassen.

Het vergroten van onze inspanningen voor natuurbehoud zal echter niet genoeg zijn om ons op het pad te krijgen van geen nettoverlies aan biodiversiteit. De manier waarop we goederen produceren en consumeren moet radicaal veranderen. We moeten de natuur de kans geven om aan te vullen wat wij van haar vragen, zodat ze alle diensten en voordelen kan blijven bieden die wij nodig hebben. We zijn afhankelijk van de natuur voor een bewoonbare en gezonde planeet: zonder natuur is een gezonde samenleving of economie niet mogelijk. Er is geen ‘planeet B’.

Voor wereldwijde beleggers is het ombuigen van de curve niet alleen een grote uitdaging, maar biedt het ook twee grote kansen. Zoals weergegeven in Figuur 2, is de eerste te vinden in de biodiversiteitstransitie: veranderende manieren van productie en consumptie hebben invloed op een industrie met een marktkapitalisatie van USD 2,3 biljoen.

De tweede kans ligt in de beschikbare oplossingen. Technologieën die bedreigingen kunnen verkleinen, zoals afvalwaterzuivering, zijn zo'n USD 800 miljard waard. Daarnaast bieden biopositieve oplossingen, zoals biologische gewasbescherming of bodemsanering, nog eens USD 180 miljard aan beleggingen. Zulke risico's en kansen worden steeds relevanter en materiëler voor beleggers, zoals te lezen valt in het volgende hoofdstuk.

Je weet nu hoe biodiversiteit, ecosystemen en ecosysteemdiensten worden gedefinieerd, wat de vijf belangrijkste oorzaken van biodiversiteitsverlies zijn en wat het verband is met klimaatverandering. Ook kun je uitleggen hoe ‘de curve ombuigen’ oplossingen biedt en enorme nieuwe markten oplevert.

Voetnoten

¹ International Union for the Conservation of Nature https://www.iucn.org/news/commission-environmental-economic-and-social-policy/202205/exploring-possible-futures-conservation-ngos-a-report-luc-hoffmann-institute
² https://www.unep.org/news-and-stories/story/5-key-drivers-nature-crisis
³ Restoring Converted Land Could Help Mitigate Climate Change (azocleantech.com)
⁴ Invasive Pests and Diseases (usda.gov)
⁵ https://www.weforum.org/agenda/2017/06/drones-plant-100000-trees-a-day/
⁶ Afbeelding overgenomen van Leclère et al, Nature, 2020, Adam Islaam International Institute for Applied Systems Analysis (IIASA), Citi Research & Global Insights.

Het beschermen van de biodiversiteit draait niet alleen om het redden van de habitat van een exotische kikker, het eten van meer verse biologische producten of het kopen van een herbruikbare waterfles. Het gaat veel dieper dan dat. Simpel gezegd ligt de natuur aan de basis van alles wat we doen en zonder de natuur kan de wereld niet functioneren. Daarom is het beschermen van de biodiversiteit niet alleen een morele verplichting, maar ook een economische noodzaak.

Volgens het World Economic Forum (WEF) is meer dan de helft van de wereldwijde economische output ter waarde van USD 44 biljoen op een bepaalde manier (zeer) afhankelijk van de natuur. Voor de voedselproductie is de verhouding nog hoger, want meer dan 75% van alle gewassen, inclusief groente en fruit, is afhankelijk van bestuiving.⁷ Als natuurlijke systemen instorten, bijvoorbeeld door het verdwijnen van bijen en andere bestuivers, dan zullen ook onze economische en financiële systemen bezwijken.
 
Figuur 3: Dubbele materialiteit in biodiversiteit

Bron: Robeco.

Toch gaat de achteruitgang van ecosysteemdiensten onverminderd door. Los van het onomkeerbare verlies van bepaalde soorten, vertegenwoordigt deze achteruitgang een economisch verlies van minstens USD 479 miljard per jaar.⁸ Als gevolg van droogte viel in 2022 het riviertransport in Europa stil, waardoor industriële goederen niet verscheept konden worden en wegvielen. Ondertussen zien we ook dat veel vastgoed onverzekerbaar wordt door de dreiging van overstromingen of bosbranden, of door aardverschuivingen in kustgebieden.

De verslechtering van het milieu brengt ook maatschappelijke druk met zich mee, zoals de demonstraties van boeren in Nederland tegen pogingen van de regering om het stikstofgehalte in landbouwgrond te verlagen. De groei van de wereldeconomie is de afgelopen decennia sterk ten koste gegaan van de biosfeer, en dat is voor een groot deel te wijten aan inefficiënte of vervuilende voedselproductie.
 
Figuur 4: Groei ten koste van biodiversiteit

Bron: Researchgate.net⁹

Deze onophoudelijke aanval op de waardevolle biosfeer van onze aarde is een van de grootste risico's geworden voor de toekomstige welvaart van de mensen op deze planeet. Uit een enquête van het WEF onder meer dan 1.000 beleggers, politici en experts bleek dat de respondenten dit inschatten als het op twee na grootste wereldwijde risico, na klimaatactie en de extreme weersomstandigheden die de opwarming van de aarde met zich meebrengt.

In het onderzoek eindigde biodiversiteitsverlies nog boven besmettelijke ziekten – ook al lag de zeer ontwrichtende werking van Covid-19 nog vers in het geheugen – en geo-economische confrontaties, zoals de inval van Oekraïne door Rusland. De snelheid waarmee dit verandert, is ook opmerkelijk te noemen: vóór 2019 werd biodiversiteitsverlies nog niet eens gezien als een van de vijf grootste bedreigingen.
 
Figuur 5: 10 grootste wereldwijde risico's

Bron: WEF.

Het verlies aan biodiversiteit en de te grote afhankelijkheid van de natuur hebben een directe invloed op investeringen in de reële economie. Vermogensbeheerders kunnen gebruikmaken van instrumenten zoals Exploring Natural Capital Opportunities, Risks and Exposure (ENCORE) om het niveau van hun exposure naar grote impact op en afhankelijkheid van de biodiversiteit te beoordelen. Uit een analyse van het beheerde vermogen van Robeco in 2022 kwam het volgende naar voren:

• Ongeveer een kwart van het vermogen is belegd in sectoren die in hoge of zeer hoge mate afhankelijk zijn van ten minste één ecosysteemdienst. De voorziening van grond- en oppervlaktewater bleek het meest materieel te zijn, gevolgd door klimaatregelgeving en behoud van waterstromen.

• Zo'n 29% van de beleggingen vindt plaats in sectoren met een potentieel grote impact op de motoren achter het verlies aan biodiversiteit. Het gebruik van land en zoetwater bleek de grootste impact te hebben, gevolgd door klimaatverandering, vervuiling en directe verstoring.

• De grootste exposure met impact en/of afhankelijkheid werd gevonden in de farmaceutische industrie, geïntegreerde telecommunicatiediensten, specialistische chemicaliën, verpakte voedingsmiddelen en vlees, kleding, accessoires en luxegoederen.

Figuur 6: Impact op beheerd vermogen

Bron: Robeco.

Om de waarde van toekomstige impact op beleggingen beter te begrijpen, beoordelen financiële toezichthouders biodiversiteit al enkele jaren als een systeemrisico. Er worden modellen ontwikkeld om het effect op financiële risico's en rendement te kwantificeren, maar deze staan nog in de kinderschoenen. Maatregelen op het gebied van regelgeving komen in het volgende hoofdstuk uitgebreider aan bod.

Tegelijkertijd biedt de natuur veel mogelijkheden die steeds meer erkend worden. De transitie naar een meer natuurpositieve economie zou tegen 2030 USD 10 biljoen dollar aan zakelijke kansen kunnen vrijmaken en 395 miljoen nieuwe banen kunnen opleveren. Dat staat te lezen in het WEF-rapport Future of Nature and Business.

Om dit te realiseren is een transformatie nodig van de drie economische systemen die samen verantwoordelijk zijn voor bijna 80% van het natuurverlies – voedsel, oceaan- en landgebruik, infrastructuur en bebouwing, en energie en winning. Dit betekent dat ecosystemen gezien kunnen worden als belangrijke activa die nog altijd te gelde gemaakt kunnen worden, maar dan op een duurzamere manier.

Figuur 7: Transities omzetten in kansen

Bron: WEF.¹⁰

Het tegengaan van voedselverspilling is een eenvoudige maar effectieve manier om de druk op het land te verminderen. Wereldwijd gaat elk jaar ongeveer een derde van het geproduceerde voedsel verloren, dus het voorkomen van deze verspilling zou tijd, energiebronnen en kosten besparen. Op het gebied van omzet is de verwachting dat de veranderende voorkeuren van consumenten, onder aanvoering van millennials, ervoor zorgen dat de verkoop van biologische voedingsmiddelen en dranken met 14% per jaar groeit in een markt die in 2022 ongeveer USD 200 miljard waard was en een snelle groei laat zien.¹¹ Dit soort zakelijke kansen bespreken we verder in hoofdstuk 4.

Biodiversiteit is ook relevant voor beleggers vanwege de ethische verantwoordelijkheden en stewardshiptaken die ze hebben als beheerders van andermans geld. Duurzaam beleggen wordt vaak gedefinieerd als het genereren van rendement voor de huidige (en pensionerende) generatie zonder de behoeften van toekomstige generaties in gevaar te brengen.

Om deze stewardshiptaken uit te voeren zetten de meeste beleggers actief aandeelhouderschap in, waarbij ze hun macht als aandeel- en obligatiehouders aanwenden om verandering teweeg te brengen bij bedrijven waarin ze beleggen en die afhankelijk van de natuur of destructief zijn. Dit wordt gedaan door individueel of samen met andere beleggers (zie hoofdstuk 4) in dialoog te gaan met bedrijven en door te stemmen op de aandeelhoudersvergadering van bedrijven over duurzaamheidskwesties, waaronder biodiversiteit.

Zo gaat het samenwerkingsverband Nature Action 100+ een engagement aan met de bedrijven die wereldwijd de grootste bijdrage leveren aan biodiversiteitsverlies, op een vergelijkbare manier als het Climate Action 100+-initiatief. Ook dit komt uitgebreider aan bod in hoofdstuk 4.

Kort gezegd, als we ons economische systeem vergelijken met een voedselketen, kan de financiële sector worden gezien als de top ervan. Voor deze sector is dan ook een cruciale rol weggelegd in de aanpak van de klimaat- en biodiversiteitscrisis.

Je weet nu dat de helft van de wereldwijde economische activiteiten sterk afhankelijk is van de natuur, waarom het een zakelijke kans van USD 10 biljoen biedt in de groeigebieden, en hoe heatmapanalyses kwetsbaar beleggingsvermogen kunnen identificeren.

Voetnoten

⁷ Herweijer et al 2020, Nature Risk Rising: why the crisis engulfing nature matters for business and the economy, World Economic Forum
⁸ https://naturalcapital.finance/wp-content/uploads/2020/06/Beyond-Business-as-Usual-EN.pdf
⁹ https://www.researchgate.net/figure/Global-Wealth-per-Capita-1992-2014-Source-Managi-and-Kumar-2018_fig8_356273136
¹⁰ https://www3.weforum.org/docs/WEF_The_Future_Of_Nature_And_Business_2020.pdf
¹¹ Packaged Facts, OTA Survey, Maximize Market Research

Biodiversiteit kan nog niet tippen aan klimaatverandering als het gaat om wet- en regelgeving of de belangstelling van beleggers, maar dat is aan het verbeteren. Verschillende internationale toppen en initiatieven zijn begonnen prioriteit te geven aan dit onderwerp, terwijl de EU haar eigen aanpak ontwikkelt die volledig gewijd is aan de bescherming van biodiversiteit.

Ondertussen helpt een groeiend aantal tools en samenwerkingsverbanden van beleggers om het verlies aan biodiversiteit tegen te gaan, vaak op basis van bestaande initiatieven om de opwarming van de aarde aan te pakken. Wetgeving, regelgeving en samenwerking zijn dan ook in toenemende mate gericht op zowel biodiversiteit als klimaatverandering, als een ‘dubbele noodsituatie’.

De eerste grote poging om de biodiversiteit te beschermen kwam op naam van de Convention on Biological Diversity, die in 1992 voor het eerst bijeenkwam op de Top van de Aarde in Rio de Janeiro. Hier kwam een raamwerk uit voort voor de financiering van biodiversiteitsbescherming op middellange termijn, dat door 196 landen werd geratificeerd. Een Conference of the Parties (COP) bij de conventie kwam vanaf 1994 twee keer per jaar bijeen.

Figuur 8: Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework

Bron: Convention on Biological Diversity. ¹²

De meest recente bijeenkomst (COP15) werd in twee fasen gehouden, in het Chinese Kunming in 2021 en in het Canadese Montreal in 2022. Het leverde het Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework (GBF) op, met de grootse visie van geen natuurverlies meer in 2030 en vanaf dat moment natuurpositieve ontwikkeling om in 2050 in harmonie met de natuur te leven.

Om dit te bereiken zijn vier doelen opgesteld:

• Behoud en herstel van de integriteit van de natuurlijke ecosystemen van de aarde tegen 2050;

• Economisch gebruik van natuurlijke hulpbronnen op een duurzamere manier;

• Deze hulpbronnen beter delen met de inheemse bevolking; en

• De financieringskloof van USD 700 miljard per jaar voor biodiversiteit tussen ontwikkelde en opkomende markten dichten.¹³

De doelen bevatten 23 doelstellingen, waarvan de ‘30 x 30’-doelstelling de belangrijkste is. Deze doelstelling is erop gericht dat 30% van het aardoppervlak, zowel land als oceanen, in 2030 wordt aangemerkt als beschermd gebied. Dit moet worden behaald door de periodieke bijstelling van nationale doelstellingen en nationaal beleid, en door afstemming van bedrijfsmodellen en geldstromen. Daarmee is de 2030-doelstelling het biodiversiteitsequivalent van netto-nul in 2050 en de horizon voor het ‘ombuigen van de curve’ zoals we zagen in hoofdstuk 1.

Andere belangrijke doelstellingen zijn het halveren van voedselverspilling, het halveren van de impact van overtollige voedingsstoffen en landbouwchemicaliën, het uitbannen van plastic afval, het terugdringen van schadelijke subsidies, en het verplichten van bedrijven en beleggers om te rapporteren over hun natuurgerelateerde risico's en hun activiteiten af te stemmen op de doelstellingen.

Dat is de ambitie van het GBF, dat stelt dat “het omkeren van het verlies aan biodiversiteit, ten gunste van alle levende wezens, een gezamenlijke zorg is van de mensheid”. Voorstanders hopen dat dit raamwerk een vergelijkbare status krijgt als het Akkoord van Parijs.

Regelgevers en toezichthouders van het financiële systeem spelen een sleutelrol, aangezien zij de toon zetten voor marktpartijen in hun jurisdictie. Het Network for Greening the Financial System (NGFS) is een groep financiële regelgevers met als overkoepelende opdracht de wereld duurzamer maken, waar ook de reactie op de klimaatverandering onder valt.

Het NGFS erkent dat natuurgerelateerde risico's grote macro-economische gevolgen kunnen hebben en daarom in overweging genomen moeten worden door centrale banken en toezichthouders. Een van de punten waar het NGFS aan werkt, is het mainstream maken dat natuurgerelateerde risico's in overweging worden genomen. Ook stelt het rapportagevereisten op voor financiële instellingen bij het beoordelen van deze risico's.

De Europese Centrale Bank (ECB) voert zelf een beoordeling uit van de biodiversiteitsrisico's in het financiële systeem van de EU, nadat was gebleken dat 75% van de bankleningen in de eurozone bestemd is voor bedrijven die afhankelijk zijn van de natuur.

De EU heeft haar eigen biodiversiteitsstrategie gelanceerd, die is gericht op een hersteltraject volgens de 2030-doelstelling en specifieke acties en toezeggingen bevat.¹⁴ Het maakt deel uit van de bredere Europese Green Deal die tot doel heeft de unie te decarboniseren naar netto-nul, natuurpositief te worden en een meer circulaire economie te creëren.

De strategie bevat specifieke toezeggingen en acties die gerealiseerd moeten zijn in 2030 en zal zorgvuldig worden omgezet in wetgeving. Zo heeft de EU onlangs haar allereerste natuurherstelwet goedgekeurd, die een overkoepelende hersteldoelstelling bevat voor alle land- en zeegebieden van het landenblok, met bindende doelstellingen voor specifieke habitats en soorten.¹⁵

In juni 2023 trad de EU-ontbossingsverordening in werking. Deze nieuwe wet moet ervoor zorgen dat belangrijke goederen die worden geëxporteerd of op de EU-markt worden gebracht geen verband houden met ontbossing of aantasting van bossen in wereldwijde toeleveringsketens. ¹⁶ Andere wetten worden voorbereid, over onderwerpen als pesticiden, waterkwaliteit en poly- en perfluoralkylstoffen (pfas). Deze zijn voor een groot deel verantwoordelijk voor de vervuiling die biodiversiteitsverlies veroorzaakt, iets wat uitgebreider aan bod komt in hoofdstuk 5.

Wat betreft specifieke regelgeving voor de financiële sector, vereist de Sustainable Finance Disclosure Regulation (SFDR) dat beleggers de indicatoren voor grote negatieve impact volgen, waar ook impact op de biodiversiteit onder valt.¹⁷ Tot slot zal de EU Taxonomy een sectie bevatten met de titel ‘Bescherming en herstel van biodiversiteit en ecosystemen’, waarin wordt gedefinieerd welke soorten beleggingen daadwerkelijk het verlies aan biodiversiteit aanpakken. ¹⁸

Je kunt nu uitleggen waarom het Kunming-Montreal Framework streeft naar geen natuurverlies meer in 2030 en welke rol centrale banken, regelgevers en financiële toezichthouders hierin spelen. Ook ken je de visie van de EU-biodiversiteitsstrategie als onderdeel van de Europese Green Deal.

Voetnoten

¹² https://www.cbd.int/gbf/
¹³ https://www.cbd.int/conferences/post2020
¹⁴ https://environment.ec.europa.eu/strategy/biodiversity-strategy-2030_en#
¹⁵ https://environment.ec.europa.eu/topics/nature-and-biodiversity/nature-restoration-law_en
¹⁶ https://environment.ec.europa.eu/news/green-deal-new-law-fight-global-deforestation-and-forest-degradation-driven-eu-production-and-2023-06-29_en
¹⁷ https://finance.ec.europa.eu/regulation-and-supervision/financial-services-legislation/implementing-and-delegated-acts/sustainable-finance-disclosures-regulation_en
¹⁸ https://finance.ec.europa.eu/system/files/2021-04/sustainable-finance-taxonomy-faq_en.pdf

Biodiversiteitsverlies is een relatief nieuw onderwerp voor beleggers. Zo zei nog maar twee jaar geleden slechts 5% van de beleggers of vermogensbeheerders die deelnamen aan de Global Climate Survey 2021 van Robeco dat biodiversiteit de komende twee jaar een ‘centrale’ rol zou spelen in het beleggingsbeleid, terwijl 16% het had over een ‘belangrijke’ rol. In de enquête van 2023 kwamen deze cijfers uit op respectievelijk 18% en 48%, wat laat zien dat het onderwerp mainstream is geworden.
 
Figuur 9: Resultaten van de Robeco Global Climate Survey 2023

Bron: Robeco's Global Climate Survey 2023.

Het ontbrak echter aan een manier om dit soort commitment te kwantificeren. Tot 2023 bestond er namelijk geen algemeen aanvaard middel om de impact van bedrijven en beleggers op de biodiversiteit te beoordelen en daarover te rapporteren. De Taskforce on Nature-related Financial Disclosures (TNFD) wilde dit gat opvullen en publiceerde in 2023 zijn eerste raamwerk.¹⁹

Deze TNFD borduurt voort op de Task Force on Climate-related Financial Disclosures (TCFD), die bedrijven helpt om de impact van hun activiteiten op de opwarming van de aarde te berekenen. Met brede steun van bedrijven en beleggers, waaronder Robeco, bestaat de TNFD uit 40 individuele leden die financiële instellingen, bedrijven en dienstverleners vertegenwoordigen met meer dan USD 20 biljoen aan vermogen.

De TNFD gaat zich bezighouden met het creëren en ontwikkelen van een raamwerk voor de markt om natuurgerelateerde risico's en kansen in te prijzen en op basis daarvan kapitaal toe te wijzen. Zo'n 24% van de beleggers in de Climate Survey 2023 noemde het gebrek aan duidelijke rapportagestandaarden en informatieverstrekking als een van de redenen waarom biodiversiteit niet hoger op hun prioriteitenlijst staat.

Tijdens de biodiversiteitstop van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in 2020 werd de toezegging van beleggers om biodiversiteit hoger op de prioriteitenlijst te plaatsen geformaliseerd. De Finance for Biodiversity Pledge is ondertekend door 26 financiële instellingen, waaronder Robeco, en roept wereldleiders op om overstemming te bereiken over effectieve maatregelen om het natuurverlies dit decennium om te buigen en de veerkracht van ecosystemen te waarborgen.

Door de belofte te ondertekenen hebben beleggers de volgende toezeggingen gedaan, die tegen 2024 nagekomen moeten zijn:

Dit leidde in 2017 tot de oprichting van Nature Action 100. Dit samenwerkingsverband kan gezien worden als het biodiversiteitsequivalent van Climate Action 100+, een initiatief dat in dialoog gaat met de 100 grootste vervuilers om hun CO₂-voetafdruk te verkleinen. Nature Action 100 gaat hetzelfde doen, maar dan met de 100 bedrijven die de grootste impact hebben op de biodiversiteit. ²⁰

De beleggers in het initiatief richten zich op een engagement met bedrijven waarin wordt belegd in sectoren die van systemisch belang zijn voor het omkeren van het verlies aan natuur en biodiversiteit tegen 2030. Denk hierbij aan farmaceutische producten, landbouwchemicaliën, huishoudelijke en persoonlijke goederen, vlees en zuivelproducten, en metalen en mijnbouw. Deze sectoren zijn in grote mate verantwoordelijk voor natuurverlies als gevolg van hun grote impact op het verlies van habitats, overexploitatie van hulpbronnen en vervuiling.

Robeco heeft ervaring uit de eerste hand als het gaat om het omarmen van externe expertise om biodiversiteit te integreren in het beleggings- en engagementproces. Zo hebben we in 2022 nauw samengewerkt met het Wereld Natuur Fonds Nederland (WNF-NL) bij het schrijven van een white paper dat een blauwdruk vormde voor toekomstig beleid en als basis diende voor beleggingsproducten gericht op biodiversiteit. ²¹

Het WNF werkt samen met Robeco aan de integratie van biodiversiteit in vermogensbeheer, onder meer in de vorm van advies over de ontwikkeling en implementatie van een beleggingsraamwerk voor biodiversiteit. Robeco wordt nu geadviseerd door het WNF over zijn engagementinspanningen om de transitie van bedrijven waarin wordt belegd naar een natuurvriendelijker bedrijfsmodel te stimuleren. De samenwerking is ook bedoeld om andere belanghebbenden in de financiële sector te inspireren en te activeren om biodiversiteit te implementeren in hun beleggingen.
 
Figuur 10: Partnerschap met Wereld Natuur Fonds Nederlan

Bron: Robeco.

“De financiële sector speelt een centrale rol in de verschuiving van kapitaal naar een natuurpositief financieel systeem, waarbij geldstromen worden omgeleid naar praktijken die de natuur kunnen herstellen in plaats van vernietigen”, aldus het WNF. “We roepen de hele financiële sector op om natuurgerelateerde risico's te verminderen en bedrijven en portefeuilles toekomstbestendig te maken door meteen toezeggingen te doen, actie te ondernemen en op te roepen tot verandering. Voor structurele verandering is het in onze ogen noodzakelijk dat we nog eens goed kijken welke bedrijven deel uitmaken van de oplossing voor een natuurpositieve economie.”

Er zijn nog veel meer initiatieven met een gemeenschappelijk of gedeeld doel om de biodiversiteit op een of andere manier te bevorderen. De Finance Sector Deforestation Action, bijvoorbeeld, is een beleggersgroep die de Financial Sector Commitment on Eliminating Agricultural Commodity-Driven Deforestation heeft ondertekend. Dit is een aanvulling op het werk om een einde te maken aan ontbossing in de palmoliesector (zie onze case studies in hoofdstuk 6).

En het Science Based Targets Network voorziet bedrijven en lokale overheden van definities voor een duidelijk traject om hun impact op en afhankelijkheid van de natuur aan te pakken. Het bouwt voort op het momentum van het Science Based Targets-initiatief (SBTi), dat methodologieën heeft ontwikkeld voor het berekenen van impact op de klimaatverandering. Beide samenwerkingsverbanden maken deel uit van de inspanningen om alle organisaties te voorzien van een meetbare manier om de Sustainable Development Goals (SDG's) te bevorderen aan de hand van mijlpalen.

Je weet nu welke cruciale rol de Taskforce on Nature-related Financial Disclosures speelt en kunt een lijst met beleggersinitiatieven opnoemen, zoals de Finance for Biodiversity Pledge en Nature Action 100. Ook begrijp je hoe engagement kan helpen om de impact op de biodiversiteit van bedrijven waarin wordt belegd te verminderen.

Voetnoten

¹⁹ Sustainable investing -Task Force on Nature-related Financial Disclosures (TNFD)
²⁰ https://www.natureaction100.org/
²¹ Robeco launches biodiversity paper and teams up with WWF-NL

Beleggingskansen in biodiversiteit vloeien voort uit de transitie van industrieën, sectoren en bedrijven met een grote impact op een of meer van de vijf oorzaken van biodiversiteitsverlies. Het gaat niet alleen om bijen en vlinders – hoe belangrijk ook – of zelfs om ogenschijnlijk eenvoudige oplossingen zoals commerciële herbebossing. Net als bij klimaatverandering draait het om het veranderen van het hele productiesysteem naar een meer circulaire, natuurpositieve en CO₂-neutrale economie.

Bedrijven kunnen de druk op de natuur verminderen door hun producten en diensten om te vormen tot iets dat bijdraagt aan deze transitie – van de 43.000 beursgenoteerde bedrijven wereldwijd is op dit moment slechts 0,01% natuurpositief. Een andere mogelijkheid is beleggen in pure-play oplossingen, zoals aquacultuur of recycling.

Hier komen we weer terug op het ‘ombuigen van de curve’, oftewel het verlagen van de biodiversiteitsvoetafdruk (en de CO₂-voetafdruk) van productie en consumptie door meer gebruik te maken van gecertificeerde duurzame producten, recycling of duurzamere verpakkingen, om maar enkele voorbeelden te noemen. Technologie kan ook een rol spelen in afvalverwerking, CO₂-afvang, biobrandstoffen en groene infrastructuur.

Nog even ter herhaling van hoofdstuk 1: de vijf belangrijkste oorzaken van biodiversiteitsverlies zijn land- en zeegebruik, klimaatverandering, vervuiling, exploitatie van natuurlijke hulpbronnen en invasieve soorten. Hieronder bespreken we per oorzaak mogelijke commerciële oplossingen, waarbij ook sprake is van enige overlap.

Dit is veruit het grootste gebied voor het terugdringen van het verlies aan biodiversiteit, waarbinnen uiteenlopende beleggingskansen te vinden zijn. Denk bijvoorbeeld aan efficiëntere landbewerking en herstel van bossen of moerasland, of aan een hogere productie van biologisch voedsel en de ontwikkeling van vleesvervangers. Het gaat ook over het terugdringen van voedselverspilling, het herontwerpen van producten en het recyclen van materialen, om het gebruik van nieuwe grondstoffen in de bouw-, kleding- en chemiesector en in andere winningsindustrieën te verminderen.

Er zijn ook beleggingskansen op het gebied van het telen van gewassen, fruit en groenten, het ontwikkelen van alternatieven voor pesticiden en stikstofrijke kunstmest, en het bouwen van meer groene infrastructuur. De markt voor milieuvriendelijk meubilair, waarbij hout van duurzame bronnen wordt gebruikt, groeit met 7% per jaar naar USD 38 miljard. Natuurlijke verzorgingsproducten, met biologische in plaats van chemische ingrediënten, zijn goed voor een markt van ongeveer USD 13 miljard. ²²

De markt voor biologische voeding en dranken was in 2023 zo'n USD 350 miljard waard en groeit naar verwachting door naar USD 500 miljard in 2026, met een groei van 30% per jaar sinds 2019. Een deel van de aantrekkingskracht van deze markt is dat kopers – vaak onder aanvoering van millennials – bereid zijn om een meerprijs te betalen voor voedsel dat is geproduceerd zonder pesticiden.

Figuur 11: De verwachte markt voor biologisch voedsel

Bron: Robeco.

Zelfs de meer gespecialiseerde delen van de markt hebben een flinke waarde. Zo is probiotische yoghurt zonder zuivel goed voor een omzet van ongeveer USD 18 miljard. De markt voor vleesvervangers is zo'n USD 5 miljard waard, terwijl de markt voor zuivelalternatieven zoals sojamelk een waarde zou kunnen bereiken van wel USD 16 miljard.

Voor visproducten is uiteindelijk duurzamere visserij nodig om visbestanden te redden, maar aquacultuur – waarbij visproducten zoals zalm of schaaldieren worden gekweekt, soms in binnenwateren – is een groeiende business. De biotechnologie draagt daaraan bij, want zalmvaccinatie heeft de sterfte teruggebracht van 30% naar 5%. De waarde van de opbrengst neemt daardoor 35% toe. ²³

De grootste markt voor het tegengaan van klimaatverandering, die op zijn beurt impact heeft op de biodiversiteit, is die van hernieuwbare energie, al zitten daar ook keerzijden aan. Zo doden windturbines duizenden vogels per jaar. Hun bijdrage aan het grotere doel van het terugdringen van de uitstoot is echter van cruciaal belang als de wereld wil voldoen aan de toezeggingen van netto-nul in 2050 (klimaat) en geen nettoverlies in 2030 (biodiversiteit).

Dit heeft ongekende beleggingskansen met zich meegebracht, niet alleen in infrastructuur voor hernieuwbare energie, zoals zonnepanelen en windturbines, maar ook in de technologie erachter. De uitbreiding van elektriciteitsnetten die nodig zijn om elektriciteit te distribueren is essentieel, en vertegenwoordigt 30% van alle investeringen die nodig zijn voor de transitie naar hernieuwbare energie. Groene waterstof is in potentie ook een enorme markt, vooral voor zwaar transport zoals vrachtwagens en scheepvaart.

Elektrische auto’s zijn een manier om langzaam af te stappen van de 1,2 miljard benzineauto’s over de hele wereld, maar net als bij hernieuwbare energie komen die wel tegen een hogere prijs. Zo leidt bijvoorbeeld de winning van mangaan en lithium, die nodig zijn voor de accu’s in elektrische auto’s, tot milieuschade en de vernietiging van habitats. Mijnbouw op de zeebodem wordt aangeboden als een manier om waardevolle mineralen te vinden die schaars zijn op het land, zoals kobalt, maar ook dit gaat ten koste van het milieu.

CO₂-afvang en -opslag, waarbij wordt voorkomen dat CO₂ in de atmosfeer terechtkomt, is nog maar een kleine markt met een waarde van ongeveer USD 1,2 miljard, maar die groeit wel met zo'n 20% per jaar. Wereldwijd staan er meer dan 300 projecten gepland voor het afvangen en opslaan van CO₂, met als doel om tegen 2030 maar liefst 220 miljoen ton CO₂ per jaar af te vangen. Opkomende technologieën zoals directe luchtafvang, waarbij CO₂ rechtstreeks uit de atmosfeer wordt gehaald, zullen naar verwachting groeien en tegen 2030 naar schatting 60 miljoen ton CO₂ afvangen.²⁴

Figuur 12: Potentiële beleggingskansen

Bron: Robeco.

De beste manier om vervuiling aan te pakken is voorkomen dat vervuilende stoffen de atmosfeer of de waterloop binnenkomen. Het marktpotentieel voor technologische oplossingen die plastic wegwerpflessen overbodig maken, is enorm. Op dit moment wordt 80% van de wegwerpflessen weggegooid na de consumptie van het product, en een groot deel daarvan vervuilt uiteindelijk de oceanen. Oplossingen hiervoor zijn gericht op recyclingtechnologieën en het ontwikkelen van herbruikbare, biologisch afbreekbare flessen die weggegooid kunnen worden zonder schade toe te brengen aan het milieu.

De markt voor de verwerking van industrieel afvalwater is USD 12,5 miljard waard, terwijl het beheer van gevaarlijk afval met USD 70 miljard veel groter is. Het ontwikkelen van natuurlijkere meststoffen wordt gezien als de sleutel voor het oplossen van de stikstofcrisis, waarbij stikstof in het grondwater sijpelt en geleidelijk de bodemkwaliteit aantast. Oplossingen tegen verzuring die ook de effecten van pesticiden en meststoffen neutraliseren, kunnen de achteruitgang van habitats in rivieren verder helpen verminderen.

Vooral pfas – de verzamelnaam voor meer dan 4.700 door de mens gemaakte chemicaliën met een vergelijkbare moleculaire structuur die sinds de jaren 40 van de vorige eeuw massaal zijn geproduceerd – is hier een groot probleem. Deze chemicaliën zijn te vinden in van alles en nog wat, van pannen met een antiaanbaklaag tot elektronica, voedselverpakkingen en vuilafstotend textiel. ²⁵

Hun sterke, hittebestendige chemische bindingen zitten in de fabricage en dat betekent ook dat ze vrijwel niet afbreken in het milieu. Daarom staan ze ook wel bekend als ‘eeuwige chemische stoffen’.

Door het decennialange gebruik van deze stoffen zijn nu de bodem en waterlopen verontreinigd, terwijl sommige van deze stoffen de hele voedselketen zijn doorgegaan en nu in mensen zijn aangetroffen. De negatieve gezondheidseffecten hiervan hebben ertoe geleid dat veel regeringen, waaronder de VS en EU-landen, de productie van sommige pfas-stoffen hebben verboden.

Herbebossing en duurzame bosbouw zijn een grote beleggingskans geworden, samen met het integreren van biodiversiteit in infrastructuur. Zo groeit de markt voor groene daken, waarbij planten worden verwerkt in het platte dak van gebouwen, bijvoorbeeld met zo'n 15% per jaar. Het inplannen van groene ruimten in stedelijke ontwikkeling is nu ook verplicht in veel landen.

Bouwbedrijven en vastgoedontwikkelaars die in staat zijn om het milieu te beschermen of slimmere bouwmethoden in te zetten, zoals het gebruik van zonnepanelen op daken of waterbesparing in leidingen, ontwikkelen een concurrentievoordeel en zijn aantrekkelijke beleggingen.

Een andere markt is die van traceerbare materialen, waarbij de focus ligt op duurzamere productie van voedsel en vezels en op efficiënter gebruik van grondstoffen. Kansen in deze traceerbare producten zijn onder meer te vinden in bedrijven die duurzaam gecertificeerde voedingsmiddelen, kleding en hygiëneproducten verwerken en verkopen met een hoog gehalte aan gerecyclede grondstoffen die de natuurbelasting van vezels verlagen. Het certificeren van palmolie om ervoor te zorgen dat plantages duurzaam worden beheerd en nieuwe aangroei geen ontbossing veroorzaakt, is zeer effectief in het verminderen van de druk op deze waardevolle hulpbron (zie hoofdstuk 7 over case studies).

Waar het milieu al beschadigd is door industrieën zoals mijnbouw, is de sanering van voormalige industriële locaties goed voor een markt die naar schatting USD 92 miljard waard is. Een steeds belangrijkere manier om met deze oorzaak van biodiversiteitsverlies om te gaan is om helemaal geen natuurlijke hulpbronnen te exploiteren, maar om bestaande hulpbronnen te recyclen of te renoveren. Dit is essentieel voor het principe van de circulaire economie (zie hoofdstuk 6) en de groeiende recyclingmarkt, ondersteund door regelgeving voor bijvoorbeeld het geleidelijk uitbannen van wegwerpplastic.

De beleggingskansen voor de aanpak van invasieve soorten zijn veel gespecialiseerder en vooral gericht op biosecurity, oftewel het voorkomen dat niet-inheemse dieren of planten het gebied binnenkomen. Er wordt onder meer belegd in bedrijven die detectietechnologie maken om insecten te herkennen die meereizen in containers met fruit en die vervolgens de inheemse fauna verstoren als ze aan land komen.

Het opsporen van parasieten in het ballastwater van schepen, die vervolgens in de plaatselijke waterloop terechtkomen, is een andere manier om invasieve soorten te weren. Technologie op het gebied van biosecurity kan ook soorten monitoren die al aanwezig zijn, om hun impact te beheersen of te verminderen.

Je begrijpt nu waarom het noodzakelijk is om te beleggen in de transitie van sectoren met impact op de vijf oorzaken van biodiversiteitsverlies en waarom efficiënter landgebruik en het aanpakken van klimaatverandering essentieel zijn. Ook heb je inzicht in de vele mogelijkheden, van biologisch voedsel en bosbouw tot biotechnologie.

Voetnoten

²²Bronnen voor marktomvang: Robeco-analyse, Global Market Insights GrandView Research, EMR, MENAFN, Allied Market Research, OMR. Cijfers gebaseerd op eerste kwartaal van 2022.
²³ https://www.nature.com/articles/s41598-021-93874-6
²⁴ https://www.iea.org/reports/direct-air-capture
²⁵ Sustainable investing - PFAS

De natuur is complex en heeft te kampen met veel verschillende problemen, van ontbossing en waterschaarste tot vervuiling en niet-duurzame landbouw. Daarom is er, in tegenstelling tot de klimaatverandering, niet één wereldwijd overeengekomen maatstaf om het verlies aan biodiversiteit vast te leggen.

Het mag dan relatief eenvoudig zijn om het aantal gekapte bomen te tellen of om schattingen te maken voor visbestanden of bedreigde soorten op basis van een levenscyclusanalyse, maar het is veel moeilijker om de impact van bedrijven op het verlies (of de winst) aan biodiversiteit te beoordelen. Dit wordt nog verergerd door de relatie van financiën met de natuur, zoals we al zagen in de voorgaande hoofdstukken.

Een deel van het probleem is dat biodiversiteit in wezen lokaal is, in tegenstelling tot het beoordelen van uitstoot of decarbonisatie om te berekenen of bedrijven klaar zijn voor netto-nul. Een koolstofatoom kan worden geteld waar het ook vrijkomt en we kunnen CO₂-equivalenten berekenen voor uitstoot. Maar voor biodiversiteitsverlies is dat niet mogelijk met dezelfde mate van geloofwaardigheid.

Van de tien belangrijkste maatstaven die zijn voorgesteld door de TNFD, is alleen de eerste voor de uitstoot van broeikasgassen relatief eenvoudig te meten. Vier andere voorgestelde maatstaven, voor het meten van waterverbruik, afvalproductie, luchtverontreinigende stoffen en veranderend landgebruik, zijn vrij zwak. De andere maatstaven moeten nog goed gedefinieerd worden.

In een wereldwijde economie kan het ook heel lastig zijn om te weten wat er allemaal gebeurt in de toeleveringsketen van een bedrijf, vooral als het gaat om het inkopen van grondstoffen zoals hout, soja of palmolie. Spionagesatellieten kunnen helpen bij het opsporen van ontbossing, maar die identificeren doorgaans alleen grote lappen grond. Het verlies aan biodiversiteit moet dan nog onderzocht worden op de grond, waar de toegang moeilijk kan zijn.

Figuur 13: De Sentinel-1-satelliet kan ontbossing detecteren vanuit de ruimte

Bron: Europees Ruimteagentschap.

Aangezien biodiversiteit als beleggingsonderwerp nog relatief nieuw is, kan het moeilijk zijn om ESG-onderzoek en -ratings te vinden, al proberen dataleveranciers wel te voorzien in deze behoefte. En hoewel ESG-scores nu wijdverbreid zijn, kunnen maar heel weinig dataleveranciers een bepaalde score toekennen aan de rating van een bedrijf.

In de Global Climate Survey 2023 van Robeco wordt “een gebrek aan geschikte beleggingsdata, onderzoek en ratings” genoemd als het grootste probleem waar beleggers tegenaan lopen als ze in hun beleggingsportefeuilles rekening willen houden met biodiversiteit. Daarna volgt “een gebrek aan interne expertise”. Er zijn maar heel weinig beleggers die beschikken over specialisten op het gebied van biodiversiteit met voldoende kennis om hun teams te adviseren. In plaats daarvan kloppen veel beleggers aan bij lokale universiteiten die externe expertise kunnen leveren, of werken ze samen met ngo's.
 
Figuur 14: De uitdagingen volgens 300 beleggers die reageerden op de Global Climate Survey

Robeco's Global Climate Survey 2023.

Wat we wel kunnen meten, zijn de grenzen die we niet mogen overschrijden als we de biodiversiteit willen beschermen en onomkeerbare klimaatverandering willen voorkomen. In een onderzoek van het Stockholm Resilience Centre zijn de gevaren geanalyseerd van wat zij ‘planetaire grenzen’ noemen – negen grenswaarden voor het voortbestaan en de duurzaamheid van het leven op aarde.

Zoals weergegeven in onderstaande grafiek worden deze grenzen (vanaf bovenaan met de klok mee) geïdentificeerd als klimaatverandering, nieuwe entiteiten, gat in de ozonlaag, aerosolen in de atmosfeer, oceaanverzuring, verstoring biochemische kringlopen, waterschaarste, landgebruik en verlies van biodiversiteit.
 
Figuur 15: Planetaire grenzen

Bron: Science Advances. ²⁶

Volgens dit onderzoek zijn al zes van deze grenzen overschreden. De meest opzienbarende is die van het verlies van biodiversiteit, waar de genetische integriteit zo ernstig is aangetast dat deze grens als enige van de negen al de bovengrens van de ‘zone met hoog risico’ heeft bereikt. Binnen dezelfde categorie bevindt de functionele integriteit van de biosfeer zich aan de bovenkant van de ‘zone met toenemend risico’.

De dreiging die uitgaat van nieuwe entiteiten bevindt zich ook in de zone met toenemend risico en nadert de zone met hoog risico. Dit zijn door de mens gemaakte chemicaliën, vervuilende stoffen met een lange levensduur zoals pfas, en radioactief materiaal dat vrijkomt sinds het begin van het nucleaire tijdperk in de jaren 40 van de vorige eeuw. Biochemische kringlopen, waarvoor de grenswaarde lager ligt, bevinden zich in de zone met hoog risico. Deze kringlopen ondersteunen het ritme van de natuur en de manier waarop ecologische systemen afhankelijk zijn van elkaar.

Voor klimaatverandering heeft de stralingsforcering – het verschil tussen de energie van de zon die de atmosfeer van de aarde binnenkomt en de warmte die de atmosfeer verlaat – al de zone met hoog risico bereikt als gevolg van het broeikaseffect, terwijl de CO₂-concentratie zich in de zone met toenemend risico bevindt. Waterschaarste en landgebruik zijn allebei de zone met toenemend risico binnengegaan.

Slechts drie zaken bevinden zich nog in de ‘veilige zone’: het gat in de ozonlaag en aerosolen in de atmosfeer, deels dankzij het uitfaseren van cfk's in spuitbussen vanaf de jaren 80, en oceaanverzuring. Een deel van de schade door onder meer aerosolen in de atmosfeer is echter nog niet volledig te kwantificeren en zou dus slechter (of beter) kunnen uitvallen dan gedacht.

En hoewel de grenzen een goed kompas zijn op mondiaal macroniveau, is het een flinke uitdaging om dit te vertalen naar specifieke sectoren en vervolgens naar bedrijven. We hebben voor iedere sector een transitietraject nodig dat als benchmark dient om bedrijven te beoordelen, zoals we dat op het gebied van klimaat ook doen met een decarbonisatietraject per sector. De wetenschap hiervoor bestaat alleen nog niet.

Een andere tegenwind die naar voren komt in de Global Climate Survey, is een gebrek aan geschikte beleggingsstrategieën die specifiek gericht zijn op biodiversiteit. Heel weinig vermogensbeheerders bieden pure-play producten aan – Robeco lanceerde zelf pas in november 2022 zijn eigen Biodiversity Equities-strategie. Als alternatief kunnen thematische beleggingsstrategieën gericht op de SDG's, waaronder de biodiversiteitsgerelateerde doelen SDG 14 (Leven in het water) en SDG 15 (Leven op het land), een manier zijn om hierin te beleggen.

Figuur 16: De Duurzame Ontwikkelingsdoelen

Bron: Verenigde Naties.

Het gebruik van greenwashing blijft de werkelijke impact van producten of diensten op de biodiversiteit verdoezelen en het inzicht in afwegingen op het gebied van risico versus rendement ondermijnen. Beleggers klaagden ook over regelgeving die ze belemmert of ervan weerhoudt om rekening te houden met biodiversiteit en over het gebrek aan informatie over de impact van klimaatverandering op biodiversiteitsverlies.

In onze geopolitieke wereld vormen verkeerde stimulansen en subsidies van overheden een grote uitdaging. Ieder jaar komt zo'n USD 1,8 biljoen aan subsidies terecht bij activiteiten die leiden tot verwoesting van natuur over de hele wereld, zoals de winning van fossiele brandstoffen en de instandhouding van de landbouw. Vaak ontbreekt een raamwerk voor overheidsbeleid, vooral in opkomende markten.

Op zee hebben economische prikkels en beleid in de visserijsector geleid tot een overexploitatie van 76% van de wereldwijde zeevisstand, volgens de Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) van de VN.²⁷ Op dezelfde manier hebben misplaatste stimulansen – of regelrechte corruptie – op het land geleid tot ontbossing, vaak met steun van regeringen die uit zijn op een deel van de opbrengst.

Dan is er nog de behoefte aan politieke wil om bijvoorbeeld te eisen dat regeringen stoppen met het toestaan – al dan niet vrijwillig – van grootschalige ontbossing om land vrij te maken voor handelsgewassen of vee. De helft van de ontbossing vindt plaats met het oog op grondspeculatie, en niet voor de waarde van het hout. Een groot deel daarvan wordt verbrand in plaats van gekapt, wat het verlies aan natuurlijke habitats alleen maar verergert.

Het meest genoemde voorbeeld is altijd de inspanning om een einde te maken aan ontbossing in het Amazonegebied via de Investor Policy Dialogue on Deforestation, waarmee een signaal wordt afgegeven aan regeringen om deze onderwerpen prioriteit te geven. Voor andere kwesties is het succes nog minder groot, zoals het afschalen van de enorme vloten Chinese vissersschepen in de Stille Oceaan of kapotte zonnepanelen die worden weggegooid op Indiase stranden.

Diepzeemijnbouw is een ander heikel punt, doordat plannen om de zeebodem uit te baggeren naar waardevolle mineralen gericht zijn op locaties in internationale wateren die buiten het rechtsgebied van een bepaalde regering vallen. In juli 2023 riepen 36 financiële instellingen – met samen meer dan EUR 3,3 biljoen aan beheerd vermogen, waaronder Robeco – op tot een moratorium op het afgeven van vergunningen aan mijnbouwbedrijven totdat de gevolgen voor het milieu goed zijn onderzocht.

Ondertussen zitten er ook grenzen aan de diplomatie, want het Westen heeft een groot probleem als het opkomende markten de les wil lezen over duurzaamheid. Een groot deel van Europa is immers al ontbost om (letterlijk) de weg vrij te maken voor het soort economische groei dat opkomende markten nu nastreven. Hetzelfde geldt voor het verzoek van regeringen in ontwikkelingslanden om geen fossiele brandstoffen te gebruiken, die westerse economieën zelf al wel meer dan 200 jaar van energie voorzien.

Je bent je nu bewust van het definitie- en datadilemma bij het meten van impact en begrijpt hoe een gebrek aan onderzoek, ratings en interne expertise beleggers belemmert. Ook ben je bekend met de macroproblemen met stimulansen, subsidies en een gebrek aan politieke wil.

Voetnoten

²⁶https://www.science.org/doi/10.1126/sciadv.adh2458
²⁷Agrawal et al (2013),Economic contributions of forests. United Nations Forum on forests, Istanbul, 8-19 April 2013

De circulaire economie is gericht op het vervangen van het huidige zeer verkwistende en destructieve lineaire economische model, dat gebaseerd is op het take-make-waste-systeem. Daarbij worden mineralen gewonnen, tot producten verwerkt en vervolgens weggegooid aan het einde van hun levensduur. In plaats daarvan wordt meer vertrouwen gesteld in het hergebruik van bestaande materialen in een reeks kringlopen.

In dit concept komen we veel woorden tegen die beginnen met ‘re’: recycling, redesign (herontwerp), reusing (hergebruik), refining (verfijning), renovatie en reparatie – om de meest gebruikte te noemen. Dit concept heeft twee hoofddoelen. Ten eerste maakt het efficiënter gebruik van de hulpbronnen van de aarde door eerder gewonnen materialen te recyclen, waardoor er geen nieuwe aangeboord hoeven te worden.
 
Figuur 17: De principes van de circulaire economie

Bron: Robeco.

Ten tweede zou het, als het op voldoende grote schaal wordt toegepast, miljarden tonnen afval wegnemen dat op niet-duurzame stortplaatsen terechtkomt of wordt gedumpt in de oceaan. Vooral plastic verpakkingen zijn een groot probleem, want 80% van al het plastic wordt geproduceerd voor eenmalig gebruik. Elke minuut worden meer dan één miljoen wegwerpflessen geproduceerd en maar liefst 91% daarvan wordt nooit gerecycled. ²⁸

Net als bij de beleggingsoplossingen voor het verlies aan biodiversiteit houden veel van de voordelen van de circulaire economie verband met het aanpakken van de vijf belangrijkste oorzaken, met name de exploitatie van natuurlijke hulpbronnen. Een groter gebruik van de ‘re’-woorden zorgt voor een enorme afname van de winning van grondstoffen en de inherente impact daarvan op het milieu.

Wat betreft de oorzaak landgebruik hebben moderne landbouwpraktijken de bodem aangetast en het milieu vervuild, vooral door het overmatige gebruik van pesticiden voor gewassen en antibiotica in diervoeder, terwijl 70% van al het zoetwater wordt gebruikt voor de landbouw. Bedrijven die alternatieven kunnen bieden voor traditionele landbouw- of irrigatietechnieken, spelen een centrale rol in het concept van de circulaire economie.

Voedselverspilling zorgt niet alleen voor onnodige stortplaatsen, maar draagt ook bij aan klimaatverandering. Een kwart van de uitstoot van broeikasgassen is afkomstig van het voedselsysteem zelf: akkerbouw, commerciële bosbouw en andere vormen van landbouw zijn direct verantwoordelijk voor 18,4%, terwijl koeling, voedselverwerking, verpakking en transport de rest voor hun rekening nemen. ²⁹

Een keerzijde van klimaatverandering is het effect ervan op de vijfde oorzaak van biodiversiteitsverlies: invasieve soorten. Voormalige koudere gebieden die nu opwarmen, stellen landen bloot aan het soort ziektedragende insecten, zoals muggen, die ze nu nog kunnen vermijden. Stekende insecten die op dit moment niet voorkomen buiten tropische gebieden, komen straks steeds vaker voor in traditioneel koudere gebieden zoals Noord-Europa.

Figuur 18: De grootste veroorzakers van klimaatverandering

Bron: Climate Watch, World Resources Institute 2020.

Zoals bij alle aspecten van natuurbescherming is dit niet alleen een kwestie van ecologie: het is ook een enorme economische kans van naar schatting USD 4,5 biljoen in 2030. ³⁰ Een groot deel hiervan is te danken aan de ontwikkeling van nieuwe manieren van produceren, recyclen en delen. Nieuwe technologieën, zoals de ontwikkeling van biologisch afbreekbare kunststoffen, en de veranderende voorkeur van consumenten voor producten met een langere levensduur worden gezien als belangrijke drijfveren.

Beleggen in de circulaire economie is meestal gericht op vier clusters met een groot aantal bedrijven die producten maken of diensten leveren in: herontwerp van productiemiddelen, ontsluitende technologieën, implementatie van circulair gebruik, en kringloop van hulpbronnen. Dit is weergegeven in onderstaande grafiek.

Figuur 19: Beleggingsclusters voor een circulaire economie

Bron: Robeco.

Vooral het verlengen van de levensduur van producten is een aantrekkelijk vooruitzicht. Zo wordt elektronische apparatuur gewoonlijk afgedankt aan het eind van de vermeende levensduur, terwijl met een meer modulair en recyclebaar ontwerp maar liefst 90% van de waarde van het product kan worden behouden. Het verbeteren van de technologie voor het verlengen van de levensduur van batterijen is in potentie al een enorme markt op zich.

De stap naar een circulaire economie wordt steeds urgenter, omdat de toenemende verstedelijking, het torenhoge consumptiepatroon van de opkomende middenklasse en een wereldbevolking van richting de 10 miljard mensen zorgen voor een onhoudbare druk op hulpbronnen en afvalbeheer. Bij het huidige productieniveau heeft de wereld 1,7 keer de aarde nodig om de consumptie in stand te houden, en dat loopt op naar drie keer de aarde in 2050.

Er is nog een lange weg te gaan: volgens het Circularity Gap Report 2020 van de EU is op dit moment slechts 9% van de wereldeconomie circulair.³¹ Om de boel te versnellen kwam het landenblok in maart 2022 met zijn actieplan voor een circulaire economie, om het af te stemmen op zijn doelstelling voor netto-nul in het kader van de bredere Europese Green Deal. De voorstellen omvatten het stimuleren van duurzame producten, de empowerment van consumenten voor de groene transitie, een herziening van de bouwregelgeving en een strategie voor duurzamer textiel.³²

In november 2022 heeft de Europese Commissie nieuwe EU-brede regels voor verpakkingen voorgesteld. Deze omvatten maatregelen om het ontwerp van verpakkingen te verbeteren om hergebruik en recycling ervan te bevorderen, naast een duidelijke transitie naar biologische, afbreekbare en composteerbare kunststoffen. Het Europees Parlement riep ook op tot strengere recyclingregels en bindende doelstellingen voor 2030 op het gebied van materiaalgebruik en -verbruik in lijn met zijn Biodiversiteitsstrategie (zie hoofdstuk 3).

Je begrijpt nu waarom het noodzakelijk is om van het lineaire take-make-dispose-systeem af te stappen en hoe het aanpakken van landgebruik en de exploitatie van hulpbronnen verspilling kan tegengaan. Ook kun je de beleggingskansen in nieuwe productiemiddelen en recycling toelichten.

Voetnoten

²⁸ UNEP Food Waste Index Report 2021 | UNEP - UN Environment Programme
²⁹ Emissions by sector - Our World in Data
³⁰ Accenture, ‘Waste to Wealth: Creating advantage in a circular economy’, 2015.
³¹ Circularity Gap Report | European Circular Economy Stakeholder Platform (europa.eu)
³² How the EU wants to achieve a circular economy by 2050 | News | European Parliament (europa.eu)

Alle bedrijven hebben op de een of andere manier een negatieve impact op de biodiversiteit, net zoals ze allemaal tot op zekere hoogte bijdragen aan de klimaatverandering met hun uitstoot. De focus van zowel beleggen in biodiversiteit als duurzaam beleggen in bredere zin is het verminderen van deze impact, terwijl we accepteren dat er altijd een aantal negatieve aspecten blijft bestaan. Er bestaat nou eenmaal geen wondermiddel.

Daarom is beleggen in biodiversiteit vooral gericht op het identificeren van bedrijven die het voortouw nemen in deze transitie naar een meer natuurpositieve economie. Hieronder volgen enkele voorbeelden van bedrijven die met hun bedrijfsactiviteiten, producten en diensten vooroplopen in het verminderen van hun impact en daarmee deze transitie mogelijk maken.

Het verduurzamen van de productiesystemen van bedrijven is essentieel om de negatieve gevolgen voor de biodiversiteit te verminderen en de overstap naar een circulaire economie te maken. Voedingsgigant Nestlé voert al tien jaar levenscyclusanalyses (LCA) uit om de milieuprestaties van zijn belangrijkste productcategorieën te beoordelen en waar nodig veranderingen door te voeren. ³³

Hiervoor maakt Nestlé gebruik van de tool Eco-design for Sustainable Product Development and Introduction (EcodEx). Met deze tool kan de hele levenscyclus van producten worden beoordeeld aan de hand van vijf milieu-indicatoren: aardopwarmingsvermogen (uitstoot van broeikasgassen), gebruik van niet-hernieuwbare energie en mineralen, landgebruik, zoetwaterverbruik, en de impact op de ecosfeer.

Als belangrijke voedsel- en drankenproducent is het bedrijf sterk afhankelijk van de natuur en daarom zijn twee biodiversiteitsindicatoren (landgebruik en impact op de ecosfeer) cruciaal voor het beoordelen van de algehele impact van de winningsprocessen. In de eerste vier jaar dat Nestlé de tool gebruikte, heeft het de duurzaamheidsknelpunten voor 22 productcategorieën beoordeeld en aangepakt – inclusief 7.000 projecten en 20.600 scenario's. ³⁴

Een praktijkvoorbeeld is dat de LCA werd gebruikt om te kijken naar de koffieproductie, die een grote milieu-impact kan hebben door watergebruik en verpakkingen. De analyse was gericht op het verbeteren van de energie-efficiëntie van oogstmachines, het gebruik van meer hernieuwbare energie, het ondersteunen van koffieboeren bij het invoeren van klimaatvriendelijke landbouwpraktijken en het gebruik van meer gerecycled plastic. Dit leidde tot een vermindering van de CO₂-voetafdruk van een kopje koffie met 28% in 2020. ³⁵

Aquacultuur kan de druk op de oceanen verlichten door eiwitrijk voedsel te leveren in een duurzamere omgeving. Leroy is een Noorse producent van visproducten met als kernactiviteiten het kweken van zalm en forel, het vissen op witvis en de distributie van visproducten. Het bedrijf heeft vissersschepen en kwekerijen langs de Noorse kust en verpakkingsfabrieken in Scandinavië en Zuid-Europa. Ongeveer 69% van zijn zalmkwekerijen is gecertificeerd door de Aquaculture Stewardship Council en het bedrijf streeft naar 100%. ³⁶

Gekweekte Atlantische zalm is een hulpbronefficiënte voedselbron met een sterke voederconversie – de hoeveelheid voer die nodig is om één kilo van het vlees in het eindproduct te produceren. Voor gekweekte Atlantische zalm ligt deze conversie op 1,3-1,5 kilo, een van de laagste van alle vleesproducten. Ter vergelijking: voor kippen ligt die op 1,8-2,0 kilo, voor varkens op 2,8-5,1 kilo en voor rundvlees op maar liefst 6-10 kilo.

Figuur 20: Voederconversie

Bron: Robeco, Verenigde Naties.

De overstap naar biologisch voedsel is niet alleen goed voor onze gezondheid, maar levert, zoals je al hebt gelezen in hoofdstuk 5, ook een markt op van USD 350 miljard die jaarlijks met 30% groeit. Een bedrijf met een centrale plek in deze markt is Sprouts Farmers Market, een supermarktketen die vooral is gericht op gezonde voeding en die vooroploopt in het verminderen van de impact van voedselsystemen op de biodiversiteit. Het bedrijf richt zich op duurzaam ingekochte producten en het verminderen van voedselverspilling.

Duurzame producten waren goed voor 44% van de omzet in 2021, waarvan meer dan de helft biologisch was. Ongeveer 60% van het afval is niet op een vuilstort beland en 78% van het voedselafval werd teruggewonnen. Het bedrijf was van plan om nog eens 30 winkels te openen in 2023, vanwege de groei van de algehele biologische markt. De markt wordt nog altijd gedreven door millennials, die bereid zijn een meerprijs te betalen voor gezond en kwalitatief goed voedsel.

Consumenten van biologische voeding zijn over het algemeen jonger en hebben kinderen in het huishouden (Gen Z), wat een sterke inkomensstroom biedt voor de komende decennia. Analisten verwachten ‘ecologisch bewust gedrag’ van deze volgende generatie, dat niet alleen ten goede komt aan biologisch voedsel, maar ook aan producten zoals duurzame meubels en gerecyclede kleding.

Biotechnologie is een krachtig hulpmiddel om het voedselsysteem efficiënter te maken en minder afhankelijk van pesticiden. Novozymes onderzoekt, produceert en verkoopt enzymen voor agrarisch en industrieel gebruik en voor gebruik in voedingsmiddelen, en beschikt over een wereldwijd fysiek en digitaal distributienetwerk. Het Deense bedrijf is actief in drie hoofdsegmenten en maakt enzymen voor de voedingsmiddelen- en diervoedermarkt.

Enzymtechnologieën zijn afgeleid van natuurlijk voorkomende microben, zoals bacteriën en schimmels, en kunnen chemische meststoffen vervangen. Oplossingen voor microbiële biocontrole beschermen ook goed tegen insecten en ziekten, waardoor ze een oplossing zijn voor de vijfde oorzaak van biodiversiteitsverlies: invasieve soorten.

Een ander bedrijf dat gebruikmaakt van biotechnologie, is het Nederlandse DSM, dat voedingssupplementen, babyvoeding en producten ter verbetering van de voedselefficiëntie maakt. Zo is de natuurlijke algenolie van Veramaris een alternatief voor zalmvoer, die ervoor zorgt dat 60 ton wilde vis niet gevangen hoeft te worden om andere vissen te voeden. DSM maakt ook een reeks vleesvervangers die de smaak van plantaardige eiwitten kunnen versterken en de vlezige textuur kunnen nabootsen in plantaardige alternatieven.

Figuur 21: Biotechnologische oplossingen voor de voedingsindustrie

Bron: DSM, Robeco.

De uitstoot moet omlaag om zowel de klimaatverandering als het effect ervan op de biodiversiteit aan te pakken. Het is vrij eenvoudig om Scope 1-uitstoot, afkomstig van een bedrijf zelf, of Scope 2-uitstoot, afkomstig van de energie die wordt gebruikt om het product te maken, te meten. Het is echter veel moeilijker om Scope 3-uitstoot te meten die wordt gegenereerd in de gehele waardeketen, van de oorspronkelijke herkomst van grondstoffen (upstream) tot het gebruik tijdens de volledige levensduur van het product door de consument (downstream).
 
Figuur 22: Uitstoot in Scope 1, 2 en 3

Bron: Robeco.

Dit is vooral een groot probleem voor Unilever, een van de grootste producenten van huishoudelijke artikelen, voedingsmiddelen en dranken ter wereld. De upstreamuitstoot in Scope 3 is voor een groot deel afkomstig van de teelt en inkoop van ingrediënten en grondstoffen. De downstreamuitstoot ontstaat vooral door het eindgebruik van de producten, door het gebruik van de waterkoker om een kopje thee te zetten, door het transport van producten naar en uit supermarkten en ten slotte door het afval dat ontstaat aan het einde van de levensduur van het product.

In 2010 is Unilever begonnen met het schatten van de upstream- en downstreamuitstoot, waarvoor zowel interne als externe bronnen worden gebruikt. Het bedrijf nam een representatieve steekproef van 3.000 producten uit 14 landen en 12 segmenten die 60-70% van het verkoopvolume vertegenwoordigen. Voor al deze producten werd de uitstoot geschat voor elk van de negen fasen van de levenscyclus, van de ingrediënten en verpakking tot het gebruik door de consument.

Deze steekproef werd vervolgens geschaald naar landniveau en uiteindelijk naar bedrijfsniveau. Unilever wilde de resultaten gebruiken om gebieden met een hoge uitstoot te identificeren die moeten worden aangepakt door betere inkoop, gebruik van technologie, het verbeteren van verpakkingen of andere manieren om de uitstoot te verminderen.

Het bleek echter te moeilijk om nauwkeurige gegevens te verkrijgen van zoveel producten met zoveel onbekende factoren. Daarom liet Unilever de Scope 3-uitstoot in 2020 vallen als doelstelling, al blijft het wel proberen om er gegevens voor te verzamelen. Een van de belangrijkste bronnen van Scope 3 zijn de douches en baden die mensen nemen tijdens het gebruik van producten van Unilever, en het is op geen enkele manier mogelijk om die uitstoot nauwkeurig vast te stellen.

Palmolie is een van onze meest essentiële consumptiegoederen: het is een ingrediënt in bijna de helft van alle producten in de supermarkt, van chocolade en andere voedingsmiddelen tot wasmiddelen en tandpasta. Toch brengt de productie ervan veel duurzaamheidsuitdagingen met zich mee, zoals ontbossing die plaatsvindt om oerwoud vrij te maken voor nieuwe palmbomen. De industrie heeft te kampen met nog wel meer ESG-problemen, zoals slechte arbeidsomstandigheden en een hoge CO₂-uitstoot. Dat is precies waar engagement het verschil maakt.

In 2019 scherpte Robeco zijn engagement over palmolie aan door van alle bedrijven in de portefeuille te eisen dat ze lid zouden worden van de Roundtable of Sustainable Palm Oil (RSPO) en dat minimaal 20% van hun plantages gecertificeerd zou zijn door deze handelsorganisatie, met concrete plannen om dat aantal te verhogen naar 100%. In 2022 werden de vereisten voor RSPO-certificering verhoogd naar 50%, met een duidelijk traject om dit percentage te verhogen naar minimaal 80% eind 2024. Bedrijven die niet aan deze norm voldoen, worden uitgesloten.

Er heeft ook een engagement met regeringen plaatsgevonden om ontbossing tegen te gaan in Brazilië en Indonesië, waarbij we in het kader van de Investor Policy Dialogue on Deforestation (IPDD) hebben samengewerkt met andere beleggers om hiaten in het beleid onder de aandacht te brengen. In 2020 vonden gesprekken plaats met de Braziliaanse regering om de vernietiging van het Amazonewoud te stoppen en in 2022 met de Indonesische regering, deels in verband met palmolie.

Over het algemeen wordt een engagement aangegaan met bedrijven, maar als eigenaren van staatsobligaties kunnen vermogensbeheerders deze benadering ook toepassen op regeringen. Als een land niet adequaat reageert op zo'n engagement, loopt het ook het risico van uitsluiting uit obligatieportefeuilles. We hebben ook duidelijke regelgeving en een gelijk speelveld nodig om de transitie van ontbossing naar herbebossing mogelijk te maken.

Je weet nu hoe bedrijven ecotools gebruiken om hun impact te verkleinen en hoe biotechnologie alternatieven biedt voor visvangst en pesticiden. Ook kun je uitleg geven over het gebruik van data om uitstoot in kaart te brengen en van engagement om ontbossing te stoppen.

Voetnoten

³³
https://www.nestle.com/sites/default/files/2020-01/nestle-answers-cdp-climate-2019.pdf
³⁴
https://www.adm-global.org/productionsupporttools/Ecodesign_EcodEX.html
³⁵
https://nestle-nespresso.com/news/Life-Cycle-Analysis-Reducing-our-footprint
³⁶
https://www.leroyseafood.com/en/sustainability/sustainability-library-2022/certifications-and-licenses/#anchor-section-certifications-farming
³⁷ Our approach to sustainable investing in palm oil (robeco.com)

1. Biodiversiteit is het geheel van alle levende wezens op aarde. De vijf belangrijkste oorzaken van biodiversiteitsverlies zijn land- en zeegebruik, klimaatverandering, vervuiling, directe exploitatie van natuurlijke hulpbronnen en invasieve soorten. We moeten ‘de curve ombuigen’ om dit verlies af te remmen en om te keren.
   
   

2. De helft van de wereldwijde economische activiteit is sterk afhankelijk van de natuur, wat betekent dat biodiversiteit een belangrijk onderwerp is voor beleggers. Heatmapanalyses kunnen het meest kwetsbare beheerde vermogen vaststellen. Los van de risico's levert dit onderwerp ook een beleggingskans van USD 10 biljoen op in de bedrijven die oplossingen bieden.
   
   

3. Wereldwijde regelgeving wordt aangevoerd door het Kunming-Montreal Framework, dat ernaar streeft het natuurverlies een halt toe te roepen tegen 2030. De EU richt haar inspanningen op een biodiversiteitsstrategie en de bredere Europese Green Deal. Centrale banken, regelgevers en financiële toezichthouders spelen allemaal een rol in het opstellen van wettelijke kaders.
   
   

4. Beleggers bundelen hun krachten in samenwerkingsverbanden en gebruiken vanaf 2023 de Taskforce on Nature-related Financial Disclosures om hun inspanningen te kwantificeren. Een voorbeeld van zo'n beleggersinitiatief is de Finance for Biodiversity Pledge, en via Nature Action 100 vindt engagement plaats.
   
   

5. Beleggingsoplossingen zijn gericht op de transitie van industrieën met impact op de vijf oorzaken van biodiversiteitsverlies, bijvoorbeeld door efficiënter landgebruik en door klimaatverandering aan te pakken met meer beleggingen in hernieuwbare energie. Er zijn volop kansen in verschillende sectoren, van biologische voeding en bosbouw tot biotechnologie.
   
   

6. Er zijn ook nog veel uitdagingen. Zo staan beleggers voor een datadilemma: ze willen impact meten, maar een gebrek aan onderzoek, ratings en interne expertise belemmert ze daarin. En dan zijn er ook nog macroproblemen met stimulansen, misplaatste subsidies en een gebrek aan politieke wil.
   
   

7. Een van de antwoorden hierop ligt in de circulaire economie, die per definitie natuurpositief is. Die kan zonder meer een rol spelen in het aanpakken van oorzaken, zoals verspilling van hulpbronnen, door het lineaire take-make-dispose-systeem te vervangen. Het ontwikkelen van nieuwe productiemiddelen en recycling is goed voor een markt van USD 4,5 biljoen.
   
   

8. Tot slot hebben we case studies die laten zien dat beleggingen in biodiversiteit hun vruchten al afwerpen. Grote consumentenbedrijven maken gebruik van ecotools om hun impact te verkleinen, terwijl de biotechnologie alternatieven biedt voor pesticiden. Datasystemen kunnen uitstoot in kaart brengen en engagement helpt om ontbossing te stoppen.

Nu je alles weet over deze punten, ben je klaar om de test te maken.