Maar nu wordt een van de allereerste basisprincipes van duurzaam beleggen in twijfel getrokken: het uitsluiten van wapens uit duurzame portefeuilles. Het uitsluiten van wapens was nooit simpelweg een kwestie van wel of niet, want het ging altijd al gepaard met lastige beslissingen. Moeten alle wapens worden uitgesloten, of alleen wapens die worden verkocht aan het leger? Moeten alleen de fabrikanten van wapens worden uitgesloten, of ook de verkopers? En vallen vuurwapens voor sportdoeleinden in dezelfde categorie als clusterbommen?
Het belang van definities
De meeste duurzame beleggers zijn het in grote lijnen echter wel eens over de basisprincipes. Zo blijft het vermijden van de meest controversiële wapens niet alleen beperkt tot ethisch of duurzaam beleggen. In Zwitserland verbiedt de Federal Act on War Material alle Zwitserse banken en pensioenfondsen om te beleggen in materieel dat speciaal is ontwikkeld voor militaire strijd. Het gaat hierbij echter om een relatief beperkt aantal activiteiten en dus neemt de brancheorganisatie Swiss Sustainable Finance in haar beoordeling van duurzaam beheerde beleggingen geen fondsen mee met alleen de minimale wettelijk vereiste wapenuitsluitingen.
De oorlog in Oekraïne heeft een debat op gang gebracht over het uitsluiten van wapens, want sommige beleggers en commentatoren roepen op om de vrijwel volledige uitsluiting van wapens uit duurzame portefeuilles te heroverwegen. De discussie wordt aangezwengeld door de vraag of wapens niet noodzakelijk zijn om de vrede te bewaren en de democratie te beschermen. Kunnen wapens misschien bijdragen aan SDG 16: Vrede, justitie en sterke publieke diensten? Of zijn ze zelfs nodig om dat doel te bereiken?
Ontdek de nieuwste inzichten op het gebied van duurzaamheid
Ontvang onze Robeco-nieuwsbrief en lees als eerste de nieuwste inzichten of bouw de groenste portefeuille op.
EU Taxonomy
Het debat wordt verder aangewakkerd door het verzoek om een EU Sustainable Finance Social Taxonomy waarin alleen zeer controversiële wapens expliciet worden beschouwd als fundamenteel in strijd met maatschappelijke doelen. Dit is net zo'n nauwe definitie als die in de Zwitserse regelgeving, wat ruimte laat om niet-militaire vuurwapens in te zetten om andere maatschappelijke doelen te realiseren, zoals het beschermen van mensenrechten.
Vooralsnog lijkt het sentiment over wapens te sterk om op korte termijn een wezenlijke verschuiving in duurzame portefeuilles te verwachten. Meer wapens zijn immers geen garantie voor een veiligere en vreedzamere wereld. Sterker nog, waarschijnlijk is juist het tegenovergestelde waar, gezien het sterke verband tussen een hoge mate van vuurwapengeweld en zwakke wapenwetten. Beleggers in beursgenoteerde bedrijven hebben geen enkele garantie dat de wapens die worden verkocht door bedrijven in hun portefeuille alleen worden ingezet voor de ‘goede zaak’. En ze kunnen ook niet controleren waar ze terechtkomen. Hoe moeilijk de doelen van SDG 16 ook te behalen zijn, het eerste doel mag niet genegeerd worden: “Alle vormen van geweld en de daaraan gekoppelde sterftecijfers wereldwijd aanzienlijk terugschroeven.”
Meer overtuiging of een nieuwe kijk
Deze discussie steekt in de toekomst ongetwijfeld vaker de kop op, zoals bij veel onderwerpen waarbij een afweging gemaakt moet worden tussen mogelijke positieve en negatieve gevolgen. Deze uitdagingen voor algemeen aanvaarde opvattingen zijn waardevol, zelfs als we het er niet mee eens zijn, of denken dat we het er wel mee eens zijn.
Nadenken over andere standpunten dwingt ons om aandacht te besteden aan de veranderingen in de wereld en om opnieuw te bekijken of onze beslissingen nog steeds gerechtvaardigd en op bewijs gebaseerd zijn. We komen er ofwel uit met meer overtuiging, ofwel met een nieuwe kijk die relevanter is.