Als je kijkt waar we nu staan, vallen er twee dingen op. Duurzaam beleggen is niet alleen mainstream geworden, maar het verandert ook razendsnel – tien jaar geleden ESG-integratie en vandaag klimaatbeleggen. En tegelijk duiken er regelmatig berichten op over greenwashing in de beleggingssector. Hoe kijk jij tegen de huidige omstandigheden aan?
"Ik wil graag beginnen met iets wat ik mezelf steeds vaker hoor zeggen: 'We hebben geen idee wat er op ons afkomt.' Klimaatbeheer en bescherming van de biodiversiteit klinken als heerlijke idealen, maar niemand kan vertellen hoe de weg naar netto nul er precies uitziet of welke uitdagingen het decarbonisatietraject oplevert in de komende tien tot vijftien jaar. We hebben veel meer en betrouwbaardere gegevens nodig – waarvoor enorme financiële en intellectuele toezeggingen nodig zijn – willen we de relatie tussen klimaatimpact en vermogensbeheer in kaart brengen. Het is van cruciaal belang dat we goed begrijpen welke impact ons beleid en onze beleggingen écht hebben op de wereld. Het is misschien geen makkelijke waarheid, maar momenteel moeten we ons erbij neerleggen dat we de precieze route niet kennen, alleen waar die ons brengt. Meer dan ooit moeten we onze mensen en specialisten vertrouwen en de wetenschap op de voet volgen."
"Concreet betekent dit dat we moeten investeren in meer IT-resources, meer tools en meer SI-specialisten en we zullen ook een radicale gedragsverandering in onze sector moeten bereiken. Wil je de komende decennia vooroplopen op het gebied van duurzaam beleggen en blijven tegemoetkomen aan de behoeften van klanten, dan volstaat het niet meer om je alleen op het creëren van alpha te concentreren. Natuurlijk willen alle vermogensbeheerders de vruchten plukken van deze ingrijpende verschuiving en daarom worden er steeds vaker gouden bergen beloofd. Wij doen liever beloften die we kunnen nakomen."
"Het is ook belangrijk dat we beseffen hoe snel onze sector zich ontwikkelt. Alles gebeurt razendsnel. Tien jaar geleden bespraken we de voordelen van ESG-integratie in het volledige beleggingsproces ten opzichte van een team SI-specialisten dat in een afgezonderde hoek van het bedrijf werkt. Vandaag gaat het over de uitdagingen van CO2-gegevens en hoe het afbouwtraject van Scope 3-emissies voor 2030 wordt uitgestippeld. We bespreken hoe we meten welke impact onze portefeuilles écht hebben op de wereld. Dit is onontgonnen terrein, maar één ding is zeker: er zitten nog veel veranderingen aan te komen."
Je had het net over netto nul. Welke rol speelt Robeco daar precies in? Moeten we dit als uitdaging of juist als kans opvatten?
"Robeco heeft de toezegging gedaan te streven naar een netto-uitstoot van nul in 2050 voor ons hele vermogen. Dit is onze ambitie geworden omdat we het als plicht beschouwen vanuit ons verantwoorde stewardship en bovendien sluit het aan op het langetermijnbelang van onze planeet, onze klanten en ons beleggingsrendement. We zijn ervan overtuigd dat een gezonde economie en een aantrekkelijk rendement in de toekomst niet mogelijk zijn zonder zorg voor economisch, ecologisch en maatschappelijk kapitaal. De transitie naar een CO2-arme economie is niet alleen een morele verplichting, maar ook de belangrijkste beleggingskans van onze generatie."
Om even terug te komen op de toename van greenwashing. Misschien komt dat doordat de transitie zo'n enorme kans is. Ongetwijfeld heb je gelezen over klokkenluiders die concurrenten beschuldigen van greenwashing. Hoe kijk jij daar tegenaan?
"Eigenlijk draait onze hele sector op dit moment om duurzaam beleggen. Daar stroomt het geld nu heen. Dus geen enkele vermogensbeheerder wil achter het net vissen. Ze willen allemaal munt slaan uit deze grote verschuiving. Maar in tegenstelling tot de meeste andere vermogensbeheerders zijn wij al ruim vijftien jaar thuis in duurzaamheid en we hebben op dit gebied een indrukwekkende en beproefde staat van dienst. We weten als geen ander dat duurzaam beleggen geen kwestie van kopiëren en plakken is. We hebben lang de tijd gehad om onze aanpak aan te scherpen, terwijl sommige van onze concurrenten pas kort geleden zijn ingestapt. Het vergt veel onderzoek, veel gespecialiseerde kennis, de juiste systemen en de juiste mensen. Zelfs als pioniers op dit gebied leren we iedere dag weer iets nieuws."
"Sommige vermogensbeheerders daarentegen zijn simpelweg op de trend ingehaakt zonder dat ze de juiste specialisten en processen in huis hebben gehaald. Zoiets zet je niet zomaar op. Je moet een IT-infrastructuur opzetten, je moet onderzoek doen, je moet voldoende geschikte data vinden en vervolgens moet je alle feiten, cijfers en kennis die je hebt verzameld inbouwen in de beleggingsprocessen voor je hele beheerde vermogen. Beheerders die later instappen hebben een jarenlange achterstand weg te werken en ondertussen blijft alles in een steeds hoger tempo veranderen. Die achterstand is misschien niet helemaal hun eigen schuld, maar ze zouden best wat bescheidener mogen zijn in hun claims over duurzaamheid."
"En dan zijn er nog de passieve vermogensbeheerders, die per definitie weinig speelruimte hebben. Ik versimpel hier natuurlijk wat, maar als je beweert dat je duurzaam bent omdat je een paar duurzame indices in je fondsaanbod hebt, overdrijf je waarschijnlijk een beetje."
Webinar
Our outlook for SI and engagement themes for 2022
Regeringen en toezichthouders hebben ingegrepen door hogere eisen te stellen aan vermogensbeheerders die zichzelf als duurzaam willen bestempelen.
"Het is goed dat de bewustwording bij wetgevers en beleggers over potentiële greenwashing toeneemt – zowel over de bewuste als de onopzettelijke schakeringen van greenwashing. Toegegeven, het is vanuit commercieel oogpunt verleidelijk om je als duurzame speler te positioneren, wanneer je in feite pas de eerste stappen in de goede richting hebt genomen."
"Je zou kunnen stellen dat onze sector soms wat zelfgenoegzaam is. Bij duurzaam beleggen kunnen we ons dat echter niet veroorloven. We moeten onze inspanningen opschalen en onze verantwoordelijkheid nemen. Het is niet alleen aan ons om de wereld te veranderen – dat zou ook onmogelijk zijn – maar we hebben wel allemaal ons steentje bij te dragen, en dat geldt ook voor regeringen, wetgevers, beleggers, consumenten en bedrijven."
"Organisaties, ngo's en overheidsinstanties zoeken onderling steeds meer toenadering, wat een samenhangend geheel van regels en standpunten oplevert. Het Klimaatakkoord van Parijs, de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (SDG's) en de Europese Green Deal hangen allemaal met elkaar samen. Ze zijn allemaal gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek naar dezelfde thema's. En daarbij valt op dat er steeds groot belang wordt gehecht aan wetenschappelijke bewijzen. Je hoeft niet in duurzaamheid te geloven: het is een harde wetenschap geworden waarin steeds meer onderzoeken en papers worden gepubliceerd. Als gevolg hiervan is het nu in veel regio's, bijvoorbeeld in Europa, de norm dat de wetenschappelijke bevindingen over duurzaamheid in nieuw beleid worden meegenomen."
In deze snel veranderende omstandigheden zijn de belangrijkste eigenschappen van duurzame vermogensbeheerders – willen ze écht duurzaam zijn – dus bijscholing en implementatie, toch?
"Iedereen in de financiële sector die niet achter de feiten wil aanlopen, zal zich moeten bijscholen. Dat is voor ons bij Robeco niets nieuws. Een onderzoeksgedreven benadering heeft altijd al centraal gestaan bij alles wat we doen. Dat maakt duurzaamheid de perfecte structurele trend voor Robeco. Laat dat ook precies de reden zijn dat ik ervan overtuigd ben dat Robeco nog tientallen jaren toonaangevend blijft op het gebied van duurzaamheid. Deze verschuiving houdt ook in dat we ons tot portefeuillemanagers 2.0 moeten ontwikkelen – het draait niet meer alleen om de alpha. Alpha, tracking error en een CO2-budget: dit is de nieuwe norm. Engagement, klimaat en biodiversiteit ontwikkelen zich tussen vandaag en uw pensioen tot essentiële onderdelen van alle beleggingsprocessen en ze blijven dat nog lang daarna."
Een van de grootste ontwikkelingen van de afgelopen jaren zijn de SDG's. Wat betekenen ze precies voor vermogensbeheerders? Kun je er bijvoorbeeld de concrete impact van een duurzame portefeuille mee meten?
"Ik heb in de zomerstop hele bergen gelezen, ook over SDG's. De wereld verschuift zijn focus snel van ESG-beleggen naar impact. Een aspect van ESG-beleggen waar vaak vraagtekens bij worden gezet, is dat indexbeheerders aan sommige controversiële bedrijven, zoals tabaksproducenten, een relatief hoge ESG-score toekennen omdat ze bijvoorbeeld werkgelegenheid creëren of goed voor hun personeel zorgen. Dus je ziet dat strafpunten tot op zekere hoogte tegen pluspunten worden weggestreept, waardoor bedrijven uiteindelijk een redelijk ESG-profiel krijgen, terwijl veel grote beleggers diezelfde bedrijven om overduidelijke redenen direct zouden uitsluiten."
"Een andere grote zorg onder beleggers over ESG-integratie is dat het onderaan de streep nauwelijks échte positieve impact heeft. En dat ESG-overwegingen niet automatisch een portefeuille opleveren van bedrijven die een daadwerkelijke positieve impact hebben. We hebben dus veel kortere lijntjes nodig tussen de werkelijke economie en de financiële sector. Voor indices wordt dat nog een hele dobber, zij moeten namelijk overstappen van abstracte scores naar concrete impact op basis van absolute maatstaven."
Ontdek de nieuwste inzichten op het gebied van duurzaamheid
Ontvang onze Robeco-nieuwsbrief en lees als eerste de nieuwste inzichten of bouw de groenste portefeuille op.
De decarbonisatie van beleggingen is nog een belangrijk thema voor de sector. Hoe groot is deze uitdaging precies?
"De grootste uitdaging is hierbij de weg naar de juiste data. Een fundamenteel probleem van gegevens over CO2-uitstoot is dat ze altijd historisch zijn en gemiddeld zo'n twee jaar teruggrijpen. Dat betekent dat je uit de gegevens niet kunt aflezen of een bedrijf al klaar is voor de energietransitie. Wat we nodig hebben, zijn meer cijfers die naar de toekomst kijken. Een CO2-voetafdruk op dit moment zegt weinig over de plannen van een bedrijf om in de toekomst te decarboniseren. Het tweede probleem is niet dat er te weinig data zijn, maar dat die van veel verschillende en elkaar overlappende bronnen komen die vaak tegenstrijdig zijn. Het is relatief eenvoudig om aan Scope 1- en Scope 2-data te komen, maar er bestaat tussen de verschillende dataleveranciers nauwelijks enige overeenstemming in de schaal van die gegevens. Het werkelijke probleem is dat men niet werkt op basis van metingen, maar op basis van modellen. In feite gaat het dus om ramingen."
"Aan de andere kant kunnen we ons ook niet achter de dataproblematiek verschuilen om maar geen volgende stappen te hoeven nemen. We moeten ons blijven inzetten voor de doelstellingen waarvoor we die toezegging hebben gedaan. Voor ons als beleggers is het van doorslaggevend belang dat we begrijpen hoe de verschillende sectoren hun decarbonisatie in de komende decennia zullen aanpakken. Onze SI-onderzoekers ontwikkelen onze eigen decarbonisatieroadmap op sectorniveau. Het is geen verrassing welke sectoren de meeste aandacht verdienen: olie & gas, energie, transport, cement en gebouwen, ijzer en staal."
"Als we het Akkoord van Parijs erbij halen, mogen we een aantal dingen niet over het hoofd zien. Een portefeuille die zich richt op een beperking van de opwarming tot 1,5 graden in 2050, is niet verplicht een plafond van 1,5 graden voor de opwarming van de aarde te hanteren. Het traject van die opwarming is het belangrijkst. Als de decarbonisatie bijvoorbeeld eerst tientallen jaren langzaam verloopt, om vervolgens een periode aanzienlijk te versnellen, zou dat over de hele periode een forse CO2-uitstoot opleveren. Maar als de decarbonisatie eerst een aantal jaar stevig wordt ingezet en daarna veel langzamer, dan zou dat onder aan de streep een veel lagere CO2-uitstoot opleveren. Dus 1,5 graden en netto nul zijn niet hetzelfde."
Welke volgende stappen moeten vermogensbeheerders dan nemen voor een écht positieve impact?
"We hebben zes kernacties in kaart gebracht voor een drieledige doelstelling: onze activiteiten decarboniseren, de transitie versnellen en het beleggen met oog voor het klimaat stimuleren. Uit onze portefeuilles blijkt dat Robeco een decarbonisatietraject van 7% jaar-op-jaar volgt om met onze beleggingen aan te sluiten op de doelstellingen van het Klimaatakkoord van Parijs. En daarnaast streven we ook voor onze eigen activiteiten (panden, zakelijke reizen en alle andere activiteiten) naar netto nul in 2050. Actief aandeelhouderschap is ons belangrijkste middel om de bedrijven in onze portefeuille ertoe te bewegen hun uitstoot te reduceren. Maar wij en zij zijn niet de enige spelers. We roepen ook regeringen op een bijdrage te leveren. De ambitieuze, maar net zo noodzakelijke klimaatdoelen kunnen we alleen samen bereiken. Daarom slaan we de handen ineen met klanten, collega's en andere relevante belanghebbenden. Alleen gezamenlijk kunnen we de klimaatuitdaging het hoofd bieden."
"Eigenlijk best ironisch: persoonlijk gok ik dat China, 's werelds grootste bron van CO2-uitstoot, het voortouw gaat nemen in deze verandering. Dit land wordt centraal bestuurd, wat soms een voordeel is, dus misschien verrast Beijing ons allemaal."
Klopt het dan dat je nog steeds een duurzaamheidsoptimist bent?
"Ik hoef niet meer uit te leggen dat niemand dit alleen kan. Iedereen en alles – groot en klein, bedrijven, beleggers, regeringen, ngo's – heeft elkaar nodig om deze enorme uitdaging te kunnen overwinnen. We weten nog niet precies hoe we naar een netto-nulwereld komen, maar we weten wel degelijk welke richting we op moeten. Dus: ja, ik ben zeker nog een optimist."