De belangrijkste ESG-kwestie in deze coronacrisis is onze reactie

Natuurlijk kunnen we een link leggen naar langetermijntrends zoals de bevolkingsgroei, de vergrijzing en het verlies van biodiversiteit (wat ons mogelijk gevoeliger maakt voor onbekende virussen¹). Maar deze trends zijn nog exact hetzelfde als vóór de huidige crisis. Er is niets nieuws onder de zon. Als er iets is wat deze crisis nog eens bevestigt, is het wel dat duurzame ontwikkeling onze toekomst is. Wat nu belangrijk is, is hoe we reageren op deze crisis.

De huidige situatie maakt duidelijk hoe de wereld eruitziet met minder luchtvaart en productie. Schoon water, een helderblauwe lucht. De S in ESG krijgt een bijzondere rol. We merken dat solidariteit belangrijk is, dat bedrijven een sociaal gezicht kunnen hebben. Bedrijven passen productielijnen aan om handgel of beademingsapparaten te kunnen produceren voor ziekenhuizen. Sommige stellen de middelen voor deze producten zelfs kosteloos beschikbaar. Zij beschouwen het als een klein gebaar naar de ziekenhuizen waarvoor dit zo'n groot verschil maakt.

We zien ook dat bedrijven plotseling in staat zijn maatregelen te nemen waar ze eerder nog terughoudend in waren. Medewerkers kunnen nu vanuit huis werken, hebben flexibele uren en vergaderen via conference calls in plaats van overal naartoe te reizen. Toevallig is dit allemaal goed voor gelijkheid, diversiteit en milieu.

Een geluk bij een ongeluk? Nee. Op de allereerste plaats natuurlijk vanwege de menselijke tragedie die volgt op de uitbraak van dit dodelijke virus, maar ook omdat de crisis en de lockdowns tot complete economische stilstand en een dramatische daling op de markt hebben geleid. Wat de effecten van die stilstand op lange termijn zullen zijn, weten we pas achteraf. Maar hoe langer het duurt, des te drastischer de gevolgen.

Op zijn minst zijn bedrijven minder goed in staat waarde op lange termijn te genereren. Niet alleen voor de aandeelhouders, maar vooral voor alle andere belanghebbenden, zoals hun medewerkers en de samenleving waarbinnen ze opereren. In de Investor Statement on Coronavirus Response², die wereldwijd is ondertekend door 195 beleggers waaronder Robeco, vragen we bedrijven waar nodig betaald verlof te verlenen, gezondheid en veiligheid voorop te stellen, werkgelegenheid en de relatie met leveranciers en klanten in stand te houden en financieel behoedzaam te zijn.

In het kader van financiële behoedzaamheid zijn vanuit ESG-perspectief kapitaalbeheer en beloningen de twee belangrijkste punten. Voor duurzame beleggers zijn dit natuurlijk geen nieuwe onderwerpen. Maar in deze situatie gaan we per geval bekijken hoe behoedzaam bedrijven omgaan met hun dividenduitkering en aandelenterugkoop.

We kijken ook kritisch naar de beloningsvoorstellen voor bestuursleden. Of zoals onze stemadviseur Glass Lewis zegt³: “Bedrijven met een solide beloningsstructuur staan voor de uitdaging dit vol te houden, terwijl bedrijven met minder robuuste regelingen gedwongen worden om te kiezen voor het dragen van de onprettige gevolgen daarvan, dan wel voor het aanpassen van hun regelingen om de woede van aandeelhouders te vermijden.” We zien de eerste bedrijven al die spelen met het idee om dit jaar het vergoedingenpakket te verhogen om bestuurders gemotiveerd te houden. Dit soort gedrag kan rekenen op onze kritiek, zeker nu medewerkers het zwaar hebben en aandeelhouders een veel lager rendement verwachten.

Voor wat de medewerkers betreft, beschouwen we de reactie van bedrijven op het coronavirus als maatstaf voor hun meer algemene benadering van het menselijk kapitaal. In de Investor Statement on Coronavirus Response schreven we al dat de raad van bestuur verantwoordelijk is voor het personeelsbeleid op lange termijn van een bedrijf. Bedrijven met een goed personeelsbeleid hebben in hun medewerkers geïnvesteerd en plukken daar de vruchten van als de bedrijfsactiviteiten weer op gang komen. Zij kunnen dan profiteren van een goed opgeleid en gemotiveerd personeelsbestand.

De verklaring ‘Purpose of a Corporation’ die in augustus 2019 door 181 CEO's in de VS werd ondertekend, wordt nu aan een vuurproef onderworpen. In deze verklaring beloven de CEO's hun bedrijf zo te besturen dat alle belanghebbenden daarvan kunnen profiteren: klanten, medewerkers, leveranciers, samenlevingen en aandeelhouders. Nu is het moment aangebroken om te bewijzen dat het hen menens is.

Kijkend naar de financiële markten en de bredere economie zien we dat regeringen en centrale banken alles in het werk stellen om hun economieën draaiend te houden. Zowel de monetaire als de fiscale maatregelen hebben een ongekende omvang. Ze zijn allemaal bedoeld om de stilstand te verzachten. Het coronanoodpakket van USD 2 biljoen in de VS omvat bijvoorbeeld een eenmalig bedrag voor miljoenen Amerikanen, betere werkloosheidssteun, extra geld voor het gezondheidssysteem, en leningen en subsidies voor bedrijven om massaontslagen af te wenden.

Maar op de langere termijn is waarschijnlijk meer nodig om het economische herstel te bevorderen. Dit is een kans voor regeringen om economische stimulering te combineren met maatschappelijke en ecologische ontwikkelingen. Juist nu is dat nodig, omdat de lage olieprijs een belemmering kan gaan vormen voor investeringen in hernieuwbare energie. Hoewel het in sommige delen van de wereld al goedkoper is om energie uit wind en zon te halen, kan een dalende olieprijs mensen er toch toe aanzetten te kiezen voor kolen, olie en gas. Dit zou een negatief effect hebben op de verdere ontwikkeling en consumptie van groene energie.

In de VS hebben academische en civiele experts op het gebied van klimaat en maatschappelijk beleid, een menu ontwikkeld voor de stimulering van groene projecten om de economie weer op te bouwen . Het menu bevat opties voor maatschappelijke en ecologische ontwikkeling. Sommige van de gepresenteerde plannen stimuleren het scheppen van groene banen door de uitbreiding van schone energie, het opschalen van grijs naar groen, en duurzame woningbouw. Andere richten zich op het creëren van lokale voedselvoorziening of het ondersteunen van onderhoud en exploitatie van openbaar vervoer en de productie van elektrische apparaten en voertuigen. De plannen stimuleren ook de aanleg van groene infrastructuur en het beheer daarvan, het lokaal en duurzaam produceren van textiel en kleding, en het aangaan van partnerschappen met bestaande, vooraf goedgekeurde leerlingstelsels om meer werknemers met een laag inkomen toegang te geven tot banen met goede vakbondsaansluiting.

In Europa kan het stimuleren van groene investeringen Europese landen helpen om zich te houden aan de CO₂-doelstellingen die zij zichzelf hebben opgelegd. En gaan we nog een stap verder, dan kunnen publieke en private sectoren samenwerken en bijdragen aan het behalen van de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (Sustainable Development Goals; SDG's). De uitgifte van groene en sociale obligaties is een mogelijkheid om deze investeringen te financieren. Volgens S&P Global maken groene obligaties op dit moment minder dan 0,1% uit van de totale staatsschuld. Er is dus meer dan genoeg ruimte om maatschappelijke en ecologische stimuleringsplannen te financieren!

Dit is een bijzondere tijd. Ik hoop dat iedereen gezond blijft en, als we eenmaal uit deze crisis zijn, dat onze reactie op de crisis bijdraagt aan een waarlijk duurzame maatschappij en economie.

Voetnoten

¹ The Guardian, ''Tip of the iceberg': is our destruction of nature responsible for Covid-19?', 2020
² ICCR, Investor statement on coronavirus response
³ Glass Lewis, 'Everything in Governance is Affected by the Coronavirus Pandemic. This is Glass Lewis’ Approach', 2020
⁴ An Open Letter and Call to Action to Members of Congress